Το κίνητρο της επιτυχίας, ο ρόλος της συνεργασίας και η αξιολόγηση*: δέκα προτάσεις για την κινητοποίηση και τη βελτίωση των ακαδημαϊκών επιδόσεων

1. Μέσα μας, όλοι έχουμε μια έμφυτη τάση να γινόμαστε καλύτεροι!

2. Μάλιστα, το να πειραματιζόμαστε και να προσπαθούμε να βελτιώσουμε τις δεξιότητές μας, είναι μια διαδικασία που μας δίνει αίσθημα ανωτερότητας/ υπεροχής και μπορούμε να πούμε ότι αποτελεί μια ανάγκη εξίσου σημαντική με τις άλλες ανάγκες που θεωρούμε ως βασικές!

3. Αυτή η τάση μας να γινόμαστε καλύτεροι, ενισχύεται μέσα από την κοινωνικοποίηση, δηλαδή, μέσα από την αλληλεπίδρασή μας με άλλα άτομα μέσα στα τυπικά (ή τα πιο «άτυπα») εκπαιδευτικά πλαίσια! Σε κάποιες επιστημονικές προσεγγίσεις, όλες οι κοινωνικές αλληλεπιδράσεις  που πραγματοποιούμε καθημερινά θεωρούνται ένα «σχολείο»!

Απλά ζήτησε και θα λάβεις… (ένα άρθρο για την ικανοποίηση των επιθυμιών!)

Συχνά, προκειμένου να μην απογοητευτούμε ή να μην πληγωθούμε από τους άλλους, υπάρχει ο «κίνδυνος» να γίνουμε «πιεστικοί» και «επίμονοι» στις σχέσεις μας, στην προσπάθειά μας να είμαστε ειλικρινείς και κατανοητοί ζητώντας ακριβώς αυτά που επιθυμούμε να λάβουμε.

Πράγματι, αυτά που επιθυμούμε μας αξίζουν! Και πράγματι, είναι γενικά κάτι καλό, τόσο το να έχουμε όνειρα και επιθυμίες, όσο και το να τα διεκδικούμε με θάρρος…

Υπάρχουν, όμως, τρόποι διεκδίκησης οι οποίοι, όχι μόνο είναι, ας πούμε, καταλληλότεροι, επειδή «έτσι πρέπει» ή επειδή είναι χρήσιμοι ως εκπαιδευτικές διαδικασίες ή ως διαδικασίες «βελτίωσης» του εαυτού, αλλά, κυρίως, επειδή αφήνουν περισσότερα περιθώρια να μας εκπλήξουν ευχάριστα οι άλλοι! Ας δούμε με ποιους τρόπους...

Επίπεδα εύστοχης επικοινωνίας, μέρος δεύτερο: προϋποθέσεις επιτυχημένων συν-ομιλιών

Η καλή επικοινωνία και η καλή ψυχολογία, συνδέονται σε πολλά σημεία, όμως, μοιράζονται και μια κοινή, εν μέρει ανεκπλήρωτη, μεγάλη υπόσχεση, που αφορά το "μέλλον": υποτίθεται ότι θα μπορούσαν να λύσουν, αποτελεσματικά, τα περισσότερα από αυτά που θεωρούμε "σύγχρονα προβλήματα"…

Γιατί, όμως, παρόλο που οι γνώσεις, όπως επίσης και οι δυνατότητες επαφής και ενημέρωσής μας αυξάνονται, μερικές φορές έχουμε την αίσθηση ότι απομακρυνόμαστε περισσότερο από την καλή επικοινωνία;

Πρώτα απ’ όλα, επειδή, οι στόχοι της επικοινωνίας, δεν είναι ατομικές υποθέσεις που μπορούν να επιτευχθούν με ανταγωνιστικούς όρους: αντίθετα, χρειάζονται (έμπρακτη) συναίνεση όλων των συμμετεχόντων σε πολλά επίπεδα και κατάλληλα πλαίσια διεξαγωγής, όπου, η δόμηση και τα επίπεδα συνεργασίας, θα είναι ανάλογα του ύψους των στόχων που θέτουμε. Για παράδειγμα, προκειμένου μια συνομιλία να ανταποκρίνεται σε έναν υψηλό στόχο, όπως είναι η επίλυση ενός προβλήματος, θα πρέπει, οι εμπλεκόμενες πλευρές, πρώτα να έχουν αντιληφθεί το πρόβλημα, έπειτα να συμφωνήσουν σε ένα ραντεβού διαλόγου, στη συνέχεια να συμφωνήσουν σε κάποιες κοινές οπτικές και ακόμη, να νιώθουν περίπου το ίδιο, τόσο για τις επιπτώσεις του όσο και για τις εναλλακτικές και την ανάγκη αποκατάστασής του.

Γενικά, μια επιτυχημένη συνομιλία, έχει ορισμένα βασικά συστατικά…

"Ήταν τόσο απλό τελικά!": "λάθη" και εναλλακτικές που αφορούν την εύστοχη επικοινωνία μεταξύ γονέων και παιδιών όταν υπάρχει κάποιο ανησυχητικό σύμπτωμα

Το ότι αυξάνεται η ενημέρωση των γονέων γύρω από θέματα ψυχολογίας, δεν λειτουργεί, σε όλες τις περιπτώσεις, αποκλειστικά προωθώντας την αμοιβαία κατανόηση και την ενσυναίσθηση μεταξύ γονέων και παιδιών, ενώ, σε ορισμένες περιπτώσεις, μπορεί ακόμη και να «προκαταβάλλει» αρνητικά τους γονείς, να τους αγχώνει ή να τους ανησυχεί... Εάν είναι μια φορά λανθασμένο, το να ...γκουγγλάρουμε τα μεμονωμένα συμπτώματα που παρατηρούνται στους ενηλίκους, επιχειρώντας διαγνώσεις και προβλέψεις χωρίς τους ειδικούς, τότε, όταν αυτός ο τρόπος ενημέρωσης αφορά τα παιδιά, κάνουμε σίγουρα ένα διπλό λάθος...

Η ψυχολογία, είναι μια επιστήμη, που στον κοινό νου, αποτυπώνεται κάπως απλοϊκά σαν να αναζητά τις αιτίες των συμπτωμάτων που παρατηρούνται "εδώ και τώρα", σε "τραύματα", παραλείψεις, έντονες εσωτερικές συγκρούσεις ή βιολογικούς παράγοντες. Στην πραγματικότητα, όμως, το νόημα κάθε συμπτώματος στα παιδιά, διαφέρει ανάλογα με την ηλικία που εμφανίζεται, όπως και η έντασή και η συχνότητά του, αλλά και η συνύπαρξή του με άλλα συμπτώματα, εξαρτώνται από ένα σωρό παράγοντες που δεν μπορεί να αντιληφθεί ο μη-ειδικός, κυρίως επειδή δεν μπορεί να έχει ολοκληρωμένη θεωρητική κατάρτιση ούτε αντικειμενικά μέτρα σύγκρισης.
"Ήταν τόσο απλό τελικά, μα πώς δεν το είχα σκεφτεί τόσον καιρό;", μονολογεί μια μητέρα. Όταν προηγουμένως με είχε ρωτήσει, "Μα, γιατί να συμβεί αυτό στο παιδί, τώρα;" η μητέρα, δεν μπορούσε να έχει παρατηρήσει "απ' έξω" ότι, προσπαθώντας να είναι μια πάρα πολύ καλή μητέρα, η κοινή «λογική» που, με ευστροφία κατά τα άλλα, χρησιμοποιούσε στους τρόπους επικοινωνίας με το παιδί και στις υποθέσεις της, την απομάκρυνε πιο πολύ, τελικά, από τις αιτίες των "προβλημάτων" που είχε εντοπίσει στο παιδί…

Προκειμένου να αναφερθούμε σε πιθανά "λάθη", θα πρέπει βέβαια, εξαρχής να ξεκαθαρίσουμε ότι, τα παραδείγματα που θα παραθέσουμε παρακάτω, είναι ενδεικτικά "λάθη" που ως γονείς μπορούμε να δουλέψουμε με αυτά, ώστε να βρούμε καλύτερες εναλλακτικές και δεν είναι συμπεριφορές που γίνεται έτσι απλά να τις αποφύγουμε τελείως, από τη μια μέρα στην άλλη. Επίσης, το κλίμα ενός σπιτιού, δεν μπορεί να αλλάξει από τη μια μέρα στην άλλη, εάν δεν (συν)εργαστούμε όλοι μαζί πάνω σε αυτό και μερικές φορές, χρειάζεται πράγματι "σκληρή δουλειά"... Παρόλα αυτά, τα παιδιά, καθώς η ανάπτυξή τους προχωρά περνώντας από τα διαφορετικά ηλικιακά στάδια, έχουν εκ νέου ευκαιρίες να αναπληρώσουν παλαιότερα "κενά"...

Ποια είναι όμως, τέτοια "λάθη";

Η αναγέννηση είναι χαρακτηριστικό της ζωής κι όχι μια υπόσχεση για να νιώσουμε προσωρινά καλά!

Συχνά, προσπαθώ να πείσω τα άτομα για τους λόγους που "πρέπει" να είναι αισιόδοξα... Λίγες φορές στη ζωή μου θα πω "πρέπει"... Ποια είμαι εγώ για να πω "πρέπει", ακόμη κι αν από την πλευρά του δικού μου αντικειμένου έχω αρκετές ενδείξεις ότι κάτι "λειτουργεί"; Οι πίστεις και οι αξίες των ατόμων, είναι, τελικά, πολύ πιο "πάνω" από αυτά που θα μπορούσαμε να "αλλάξουμε", όσο συστηματικά κι αν εργαζόμασταν με το αίτημα και την προσπάθεια του ατόμου που απευθύνεται σ' εμάς ως ειδικούς...

Δεν μπορούμε να επιβάλλουμε, λοιπόν, σε κανέναν ότι "πρέπει" να είναι αισιόδοξος, ειδικά όταν βάλλεται, καθημερινά, από αρνητικές ειδήσεις και κυνικά σχόλια που μοιάζουν να αναφέρονται σε "αληθινές" πλευρές της ζωής...

Θα παραθέσω, σύντομα, ένα, διαφορετικού περιεχομένου κείμενο:

Όταν ξεκίνησα να γράφω σε αυτό το ιστολόγιο, άρχισα να σκέφτομαι τα παραδείγματα της καθημερινής ζωής ως πιθανά "μαθήματα". Κάποιες φορές, πιο οικείες εικόνες, μεταφέρουν, απευθείας, πιο ουσιώδη μηνύματα... Επειδή η ενασχόληση με τα λουλούδια είναι αυτό που με έχει φέρει, πιο κοντά στα μεγάλα μυστικά της ζωής, είναι ευκαιρία να καταθέσω μια εμπειρία: Όλα τα λουλούδια είναι, βέβαια, όμορφα και αυτό που με συναρπάζει περισσότερο είναι ότι, όπως συμβαίνει αρκετές φορές στη ζωή, μάλλον ανθίζουν όλα μαζί... Έχω όμως κι ένα πιο αγαπημένο λουλούδι... Ίσως, να το αγαπώ περισσότερο, επειδή μου θυμίζει, ταυτόχρονα, τα παιδικά μου χρόνια και συμβολίζει, για μένα, "τοπικότητα"... Ίσως να το αγαπώ επειδή ήταν πάντα αδύναμο κι ήταν από τα λίγα πράγματα που με έχουν κάνει να νιώσω κάπως ενοχικά, μήπως κάτι κάνω εγώ "λάθος"... Το λουλούδι μου, λοιπόν, τη μια μέρα προσπαθούσε να πάρει τα πάνω του, την άλλη ξανά "πίσω" κ.ό.κ., ως που κόλλησε μάλλον κάποιο είδος ψώρας και γέμισε άσπρα "βαμβάκια"...

Πόσες άραγε γνώσεις, κοιμούνται μέσα μας, ώσπου να έρθει ένα "πρόβλημα" και να τις ξυπνήσει;

Κάποτε, μάλλον θα ήμουν μικρής ηλικίας, είχα ακούσει ότι ο ψεκασμός με υγρό πιάτων ενδείκνυται σε τέτοιες περιπτώσεις. Πήρα τη μεγάλη απόφαση χωρίς να συμβουλευτώ κανέναν... Εν τω μεταξύ, το φυτό δεν φαινόταν από την ασπρίλα... (Συχνά είμαι "πρωτόγονη" και "ακραία" με τα λουλούδια μου, δε λέω, αλλά επειδή όλη η υπόλοιπη ζωή μου είναι διάβασμα και μελέτη, τα αντιμετωπίζω ως έναν τομέα πιο "ελεύθερο"...) Το ψέκασα μουδιασμένη και ...ξεράθηκε τελείως! 

Αυτό που λέμε πίστη, έρχεται, μάλλον κάπου εδώ: δεν μπορεί, που θα πάει, θα γίνει έτσι, μετά θα γίνει αλλιώς, θα ξαναζωντανέψει το φυτό! Η αναγέννηση, ξεκίνησε από γύρω γύρω κι όχι από τον κορμό του... Τα πρώτα θετικά μηνύματα... Συνέπεσε και με καλό καιρό για την εποχή, δε λέω... Σήμερα, το είδα στα καλύτερα του! Βρε κοίταξε το εκεί! Φτου, φτου... 

Έτσι δεν είναι η ζωή; Κάνουμε υπομονή για όσο τα "ξερά" κομμάτια, συνυπάρχουν με το νέο που γεννιέται ή μάλλον αναγεννιέται, μέχρι αυτό να ορθοποδήσει, όπως το καμένο δάσος... 

Επειδή κάθε έμψυχο ον έχει μέσα του την αναγέννηση!

Η αισιοδοξία είναι μια στάση ζωής που έχει ως στόχο να "χρυσώσει το χάπι" ή να φέρει αποτελέσματα που είναι προσωρινά; 

Εγώ λέω, ότι όταν αμφιβάλλουμε για την αισιοδοξία, αμφιβάλλουμε για τη ζωή, για την αναγέννηση και για τη σοφία που υπάρχει στον κόσμο... 

Χ.Κ.

Επίπεδα εύστοχης επικοινωνίας, μέρος πρώτο: χαρακτηριστικά των επιτυχημένων ομιλιών

Η επικοινωνία, παρουσιάζεται, γενικά, ως κάτι "μυθικό", δηλαδή κάτι, που θα μπορούσε να λύσει όλα τα προβλήματα στο μέλλον... Παρόλο που συχνά διαψεύδονται οι προσδοκίες μας από την "καλή επικοινωνία", συνεχίζουμε να πιστεύουμε και ότι μπορούμε να κάνουμε καλύτερη διαχείριση εντυπώσεων μέσα από αυτή και ταυτόχρονα, ότι μπορούμε να γίνουμε (ακόμη πιο) απλοί ή/ και αληθινοί...

Όταν εκφέρουμε λόγο μπροστά σε περισσότερα άτομα, κάπως πιο επίσημα, ας πούμε, συχνά, ασχολούμαστε όχι μόνο με το μήνυμα και το νόημα, αλλά και με τον τρόπο που θα γίνουμε περισσότερο εύστοχοι, "λιτοί" ή "σύνθετοι", ευκρινείς, πειστικοί, ελκυστικοί, αρεστοί ή "συγκρουσιακοί" κτλ, διαστάσεις οι οποίες αφορούν τη σχέση μας με ένα, ανομοιογενές, κατά τα άλλα, ακροατήριο...
Επικοινωνιακός, κατά τη γνώμη μου, είναι αυτός, που προωθεί την έκφραση και την κατανόηση, προσπαθώντας φιλότιμα να φέρει στο λόγο τα εξω-λεκτικά στοιχεία, μαζί και τα συναισθήματα, που θεωρεί κρίσιμα, κι όλα αυτά, το "σωστό" χρόνο και στη "σωστή" δόση... Με λίγα λόγια, πρόκειται για μια "εξίσωση" που, υπό άλλες συνθήκες, (αν δηλαδή υπολογίζαμε μόνο τους παράγοντες "σωστό", "ουσιαστικό" ή "κρίσιμο",) θα μας έφερνε ...πονοκέφαλο και θα μας στερούσε την αξία του αυθορμητισμού και του να είμαστε οι εαυτοί μας, διαστάσεις που σαφώς επηρεάζουν την (καλή) επικοινωνία...

Κάθε ομιλητής, έχει, προφανώς, τη δική του αξία και "περιουσία" γνώσεων, που εκφράζεται σε συνδυασμό με τις στάσεις, τα συναισθήματα και τις πεποιθήσεις του και μια δική του "συνταγή" επικοινωνίας, η οποία επηρεάζεται και από τις περιστάσεις, ανάλογα και με άλλους στόχους που, ενδεικτικά μόνο κάποιους από αυτούς αναφέραμε παραπάνω...

Γενικά, όμως, μια πετυχημένη ομιλία, εξαρτάται:

"Διάβασμα στο σπίτι"*

Οι εργασίες στο σπίτι, μπαίνουν από τους εκπαιδευτικούς, ώστε οι μαθητές να κάνουν πρακτική εξάσκηση σε νέες δεξιότητες, να προετοιμάζονται για την ύλη που ακολουθεί και κυρίως, να μαθαίνουν να γίνονται υπεύθυνοι και αυτόνομοι στη μελέτη των μαθημάτων τους, ακολουθώντας οδηγίες και αναπτύσσοντας «στρατηγικές». Η συμβολή των γονέων, είναι σημαντική σε αυτή τη διαδικασία, αφού, εμπλεκόμενοι ενεργά, ιδιαίτερα βοηθώντας τα παιδιά τους στις μικρότερες τάξεις, έχουν την ευκαιρία να παρακολουθούν την εκπαίδευση των παιδιών τους, να τα υποστηρίζουν ενεργά και να συμβάλλουν στην ανάπτυξη «στρατηγικών» αυτονόμησης.

Στην πραγματικότητα, το κάθε παιδί είναι μοναδικό, ακόμη κι όταν πρόκειται για αδέρφια, συνεπώς, η συμπεριφορά των γονιών στο διάβασμα των παιδιών τους, διαφέρει ανάλογα με το χαρακτήρα του κάθε παιδιού. Είναι, ωστόσο, πολύ σπάνιο, το να αυτονομηθεί ένα παιδί, όσον αφορά τη μελέτη των μαθημάτων του στο σπίτι, χωρίς να χρειαστεί ποτέ καμία βοήθεια από τους γονείς του ή από το μεγαλύτερο αδερφάκι του. Για το διάβασμα των παιδιών, χρειάζεται να έχουμε υπομονή και να δείχνουμε πάντοτε έμπρακτα ότι είμαστε διαθέσιμοι, ώστε να τα κάνουμε να νιώθουν ασφάλεια και να αντιμετωπίζουν χωρίς άγχος τις υποχρεώσεις τους. Η αυτοπεποίθηση, είναι μια επιπλέον δεξιότητα που αναπτύσσεται σε αυτή τη διαδικασία και έχει επίσης σημαντικό ρόλο στη μείωση του άγχους. 
Φαίνεται όμως, ότι υπάρχουν ορισμένες πιο ειδικές συμβουλές, οι οποίες, μπορούν σίγουρα να μειώσουν το άγχος και των δυο πλευρών, να απλοποιήσουν αλλά και να κάνουν περισσότερο απολαυστική, αυτήν την κοινή προσπάθεια:

Η διαχωριστική γραμμή της αισιόδοξης σκέψης

Σε αυτό το ιστολόγιο, αρκετές φορές, έχουμε αναφέρει ότι, ένας πιο επιστημονικός τρόπος να βλέπουμε τα πράγματα, συχνά παρουσιάζει διαφορές σε σχέση με την "κοινή λογική". Συχνά επίσης, διαβάζουμε κάτι (ή λέμε ότι το γνωρίζουμε επειδή το "πήρε το μάτι μας") που μας φαίνεται, εκ πρώτης όψεως, ήδη γνωστό ή απλοϊκό ή πολύ κατανοητό και θεωρούμε ότι είναι εύκολο να το εφαρμόζουμε συστηματικά ή ότι είμαστε πεπεισμένοι για τους λόγους για τους οποίους αυτό προτείνεται και είναι χρήσιμο... Ένα τέτοιο παράδειγμα, είναι η έννοια της αισιοδοξίας. 

Η αισιοδοξία, περιλαμβάνει ένα "κομμάτι" εμπιστοσύνης στον εαυτό και στους άλλους, ένα "κομμάτι" (επιλεκτικής) "αφέλειας"/ "άγνοιας" σχετικά με το "κακό", ένα συναισθηματικό "κομμάτι" που αναφέρεται, γενικά, στην καλή προδιάθεση ότι στο μέλλον θα συμβαίνουν θετικά πράγματα, ένα συναισθηματικό "κομμάτι" που περιλαμβάνει "αντισώματα" στις "ματαιώσεις", τις αναβολές και τις απογοητεύσεις, το οποίο σχετίζεται τόσο με τις διαπροσωπικές σχέσεις όσο και με τα δυο "κομμάτια" που αναφέραμε προηγουμένως, ένα "κομμάτι" που αφορά τις συμπεριφορές και σχετίζεται με το "άνοιγμα" και τη δοκιμή διαφορετικών εμπειριών και τη διάθεση να δίνουμε περισσότερες ευκαιρίες κ.ό.κ. 

Η αισιοδοξία έχει να κάνει, με την κριτική ικανότητα, τη δημιουργικότητα, την ενσυναίσθηση/ συναισθηματική κατανόηση (ή αλλιώς αυτό που λένε "συναισθηματική νοημοσύνη") και γενικότερα, με τον τρόπο με τον οποίο έχουμε την τάση να προσλαμβάνουμε το "σύνολο" και να του δίνουμε "νόημα"...

Η αισιοδοξία, κατά τη γνώμη μου, δεν είναι απλά οι "θετικές σκέψεις". Δεν είναι μια στάση ζωής που προτείνεται για να κάνει τις συμβουλές των ψυχολόγων πιο ενδιαφέρουσες ή πιο "εμπορικές" και δεν είναι, απλά, μια θετική προδιάθεση η οποία δεν έχει και βαθύτερα ερείσματα. Η αισιοδοξία, δεν περιορίζεται στο να αναζητώ "θετικές πλευρές" ή να λέω "δε βαριέσαι, υπάρχουν και χειρότερα". Δεν είναι, σε καμία περίπτωση, το να δίνουμε στους άλλους ελπίδες που είναι ψεύτικες, ούτε καν το "να χρυσώνουμε το χάπι"... Η αισιοδοξία, είναι το πνεύμα της σχέσης που συνάπτουμε με τους πελάτες μας κι όχι ένα "μάθημα" που θα μπορούσαμε να τους "διδάξουμε" θεωρητικά. Είναι, επιπροσθέτως, αυτό που θέλουμε να εμπνεύσουμε στις κοινότητες, καθώς η εμπιστοσύνη "περνάει" στις σχέσεις μας, μέσα από την αισιοδοξία που προκύπτει από την ατομική ενδυνάμωση. 

Η αισιοδοξία, λοιπόν, δεν είναι κάτι που θα μπορούσαμε, θεωρητικά, να το προσθέταμε στον τρόπο σκέψης των ατόμων σε όποιες "δόσεις" θέλουμε. Είναι μια στάση ζωής, που επηρεάζει πιο βαθιά τον τρόπο σκέψης, ως τις πεποιθήσεις των ατόμων. Αυτή η στάση ζωής, κάποιες φορές, προϋποθέτει μια διαχωριστική γραμμή με σκέψεις και συμπεριφορές του παρελθόντος... 

Ποια είναι, όμως, τα χαρακτηριστικά της;

• Είναι ειλικρινής,
• πηγάζει από "μέσα" και αναζητά "έξω" τα σύμφωνα στοιχεία, 
• δεν μπαίνει στη διαδικασία να μετρήσει ακριβώς τα "καλά" και τα "κακά", αλλά, γνωρίζοντας ότι πάντα θα υπάρχουν δυσκολίες, συνεχίζει να κοιτάζει τι μπορεί να κάνει για να αποκαταταστήσει/ μετριάσει τις συνέπειές τους,
• είναι υπεύθυνη στάση και δεν φοβάται να αναλάβει τις ευθύνες της,
• αναζητεί ισορροπία στο "σύνολο" προσθέτοντας θετικά κι όχι αποκρύπτοντας αρνητικά στοιχεία,
• κατανοεί τις ανθρώπινες δύσκολες θέσεις και δίνει ευκαιρίες και ελαφρυντικά,
• προσανατολίζει τις πράξεις της στην εμπέδωση της εμπιστοσύνης!

Ο αισιόδοξος τρόπος σκέψης, επομένως, δεν ακολουθείται μόνο στα ..."εύκολα", αλλά χρειάζεται μια διαχωριστική γραμμή: όταν αποφασίσουμε να τραβήξουμε αυτή τη γραμμή, θα διαχωρίζουμε τη θέση μας από την "κουλτούρα παραπόνων", "αρνητικών αποδόσεων" και "καταγγελίας" και θα προσανατολιστούμε στις σχέσεις και τις πράξεις εκείνες που, μέσα από την από κοινού καλλιέργεια, θα επιβεβαιώσουν τη θετική (προ)διάθεση! 

Χριστίνα Καλαβρή,

ψυχολόγος-εγκληματολόγος.

Η έμμεση βία του "αλλά..."

Κάνοντας λόγο για «εύστοχη επικοινωνία», δεν περιοριζόμαστε στα στοιχεία εκείνα που έχουν να κάνουν με τις «εντυπώσεις», αλλά, οφείλουμε να βάλουμε, από την πλευρά μας, μερικά λιθαράκια, ώστε να αποκαταστήσουμε τη θεραπευτική λειτουργία της επικοινωνίας. Άλλωστε, στην ιδιότητα του (δομημένου) ειλικρινούς διαλόγου να γεφυρώνει αποστάσεις, να παρηγορεί τα άτομα και να αποκαθιστά τα δυσλειτουργικά συμπτώματα, βασίζονται οι ψυχοθεραπευτικές προσεγγίσεις.

Επειδή, όμως, «η γλώσσα κόκαλα δεν έχει…», είναι προφανές ότι, τα λόγια μπορούν να παράγουν βία, τόσο άμεσα όσο και έμμεσα. Η έμμεση βία των λόγων, συχνά μπορεί να βρίσκεται και στα «αλλά...» που χρησιμοποιούμε.

Πώς, όμως, συμβαίνει αυτό;

Γενικά, έχουμε την τάση, όταν επικοινωνούμε, να εκφέρουμε κριτικές, περισσότερο από το να ακούμε τους άλλους ή να κάνουμε ερωτήσεις που προωθούν την καλή και ξεκάθαρη κατανόηση. Οι κριτικές αυτές, συχνά, είναι αρνητικές, δηλαδή, αναφέρονται σε μειονεκτήματα και «παραλείψεις» ή σε «παραφωνίες» και «αντιφάσεις» που αποδίδονται, κατά κανόνα στους «άλλους».

Υπάρχουν όμως και πιο έμμεσοι τρόποι εκφοράς αρνητικών κριτικών: Χρησιμοποιώντας το «αλλά», όταν αναφερόμαστε, σε γενικές γραμμές θετικά, σε κάποιο πρόσωπο, δημιουργείται, συνήθως, μια αίσθηση έμμεσης βίας στο διάλογο: αυτό συμβαίνει επειδή, συνήθως, το «αλλά» έχει ως στόχο, να απομονώσει κάποιο στοιχείο από το σύνολο. Δεν θα σταθούμε, όμως, στο (μελλοντικό) στόχο που μπορεί να έχει κάποιος που εκφέρει μια άδικη κριτική για κάποιον άλλο, ωστόσο, επειδή αναφερόμαστε στις αρχές της ειλικρινούς εύστοχης επικοινωνίας, θα θυμίσουμε εδώ, την έννοια του «τακτ» που επιβάλλει, το δικαίωμα καθενός να του συμπεριφέρονται ως σύνολο και μάλιστα με προκαταβολική καλοπιστία, δηλαδή, χωρίς να γίνεται αυτοσκοπός του διαλόγου η αναζήτηση παραλείψεων ή «παραφωνιών».

Το να παραθέτουμε ένα «αλλά…», δεν δηλώνει κριτική ικανότητα. Η κριτική ικανότητα, εστιάζει, όπως και το τακτ, στο σύνολο, οδηγώντας τα άτομα σε πιο αντικειμενικές σκέψεις και σε πιο ακριβείς περιγραφές των συμπεριφορών, χωρίς χαρακτηρισμούς και προσέχοντας ώστε να μην μειώνουμε τους «άλλους» σε προσωπικό επίπεδο…

Οι λόγοι για τους οποίους, ίσως πρέπει να χειριζόμαστε με «φειδώ» τα «αλλά» που αφορούν τους «άλλους», είναι, πρώτον ότι, χωρίς το «αλλά…», μπορούμε να παίρνουμε πιο ξεκάθαρες θέσεις, δηλαδή, να είμαστε περισσότερο ειλικρινείς με τους εαυτούς μας και με τους άλλους, δεύτερον ότι, το «αλλά…» δημιουργεί αποστάσεις στις σχέσεις μας και μειώνει την εμπιστοσύνη μεταξύ μας και τρίτον ότι, εάν το «αλλά…» δύναται να διαποτίζει αρνητικά το σύνολο εξαιτίας μιας, όχι και τόσο σημαντικής, λεπτομέρειας, αξίζει, τελικά, να φερόμαστε έτσι;

Μην ξεχνάμε ότι, αυτά που επιφυλάσσουμε για τον άλλο, είναι πιο σοφό να είναι προς την κατεύθυνση αυτού που επιθυμούμε κι εμείς για τους εαυτούς μας και προς την κατεύθυνση αυτού που επιθυμούμε να είναι ο κόσμος...

Επομένως, είναι πιο ωφέλιμο, στις κοινωνικές σχέσεις, το να επιφυλάσσουμε τα συνετά «αλλά…» μας, αποκλειστικά στο να παραθέτουμε «ελαφρυντικά» για τους άλλους κι όχι για να δημιουργούμε αμφιβολίες και λανθασμένες ή άδικες «εντυπώσεις»…

X. K. 

"Εύστοχη επικοινωνία"

Ανάμεσα στα πλεονεκτήματα της τεχνολογίας είναι και το ότι, η γνώση που προσθέτουμε, θα είναι "εκεί", όταν, κάποιος άλλος, θα είναι σε "ετοιμότητα" να την αναζητήσει και να επιλέξει κάτι που νομίζει ότι θα του φανεί, κάποτε, χρήσιμο... Δεν είναι, βέβαια, εύκολο, να γράφεις, προσπαθώντας να μειώσεις την απόσταση με τους άλλους και να τους λες, με απλά λόγια, πράγματα που ίσως τους αφορούν και ταυτόχρονα προσφέρονται για γενικεύσεις...

Τελικά, "εύστοχη επικοινωνία", δεν είναι εκείνη που στοχεύει να πείσει τους άλλους ή "να διδάξει κάτι σε κάποιον", αφού, ο καθένας, μαθαίνει στη βάση των ενδιαφερόντων του και των προηγούμενων γνώσεών του, εφόσον του έχει δημιουργηθεί, πρώτα, η περιέργεια για κάτι... 
Αυτό που μπορούμε να κάνουμε, στα εξειδικευμένα ιστολόγια, είναι, να προωθούμε τα επαγγέλματά μας, δηλαδή, να ανοίγουμε συζητήσεις σχετικά με τα αντικείμενα στα οποία μπορούμε να βοηθήσουμε τους άλλους, όχι σαν "έτοιμες λύσεις", ούτε επειδή θα επιχειρούσαμε, με τα γραπτά, να αντικαταστήσουμε την εξατομικευμένη δουλειά που κάνουμε πρόσωπο-με-πρόσωπο, αλλά περισσότερο, ως αφορμές για σκέψεις, είτε οι επιστημονικές μας προσεγγίσεις βρίσκονται κοντά, είτε, όπως νομίζω ότι συμβαίνει συχνότερα, έρχονται ακόμη και σε "σύγκρουση" με την απλοϊκή ή κοινή "λογική"...

Σε αυτό το επίπεδο, το μήνα ΝΟΕΜΒΡΙΟ, θα συνεχίσουμε την προσπάθειά μας, δίνοντας έμφαση στη θεματική "εύστοχη επικοινωνία", με παρουσιάσεις που αναφέρονται και στην επίλυση προβλημάτων...

Καλό Μήνα σε όλους!
Χ.Κ.

Τελικά, πώς καλλιεργούνται οι επιθυμητές συμπεριφορές;

Πρώτα απ' όλα, ως "επιθυμητές συμπεριφορές", θα αναφερθούμε, γενικά, στις συμπεριφορές εκείνες, οι οποίες, διευκολύνουν την κοινωνική αλληλεπίδραση και τη συνεργασία και περιλαμβάνουν την υπευθυνότητα, τις δεξιότητες και τις θετικές στάσεις που προωθούν την καλή επικοινωνία, την αυτοπειθαρχία και την αυτορύθμιση των ατόμων.
Ξεκινώντας από την προϋπόθεση της "οριοθέτησης", δηλαδή, το στόχο τήρησης των απαραίτητων εκείνων κανόνων που διέπουν τις διαπροσωπικές σχέσεις και με απώτερο στόχο να προσεγγίσουμε την (αυτο)εκπλήρωση των δυνατοτήτων αυτονόμησης των παιδιών, ένα είναι το σίγουρο: ότι, οι επιθυμητές συμπεριφορές, καλλιεργούνται όταν επικεντρωνόμαστε στις "μεσότητες", παρά όταν προσπαθούμε με "υπερβολές" να καλύψουμε "ελλείψεις" (ή το αντίστροφο). Παρακάτω, θα δούμε πώς...

Θα ανοίξουμε,όμως, εδώ, μια σύντομη παρένθεση.

Αυτό το (υπερ)απλουστευτικό σκεπτικό της "αντιστάθμισης/ αναπλήρωσης", φαίνεται, ότι δεν αφορά μόνο τη διαπαιδαγώγηση των παιδιών αλλά και τις συμπεριφορές μας ως ενηλίκους γενικότερα. Θα παραθέσω μερικά παραδείγματα:

Επίλυση προβλημάτων στο σχολείο*

Κάνοντας λόγο για «προβλήματα» στις ομάδες κοινωνικοποίησης των παιδιών και ιδιαίτερα στα σχολικά περιβάλλοντα, αναφερόμαστε, στις προβληματικές, εκείνες, καταστάσεις, που παρατηρούνται σε πλαίσια σχέσεων που, γενικά, χαρακτηρίζονται από εντάσεις και ανταγωνισμό, σε καταστάσεις που παρουσιάζουν επανάληψη, κλιμάκωση και εμμονή στους ρόλους των «θυμάτων» και στις καταστάσεις που οδηγούν στο διαχωρισμό της θέσης των μελών των ομάδων από τις κοινές προσπάθειες επίλυσης.

Αφού, λοιπόν, πρώτα, αξιολογήσουμε τα «μηνύματα» που θα μας δείξουν πόσο σοβαρό είναι, τελικά, ένα «πρόβλημα», τότε, με ειλικρίνεια και σεβασμό, θα πρέπει να σκεφτούμε, με ποιον τρόπο θέλουμε να επιλύουμε τα προβλήματα στο σχολείο;

…με συμβιβασμούς, υποχωρήσεις και συγκάλυψη;

…με αυστηρές, απορριπτικές, τιμωρίες;

ή ...υποστηρίζοντας τα άτομα, μέσα από διαδικασίες επίλυσης προβλημάτων που είναι αφενός «ειρηνικές» και αφετέρου χρήσιμες ως «εκπαιδευτικές ευκαιρίες» και τα καθιστούν και υπεύθυνα και αυτόνομα;

Τα "μηνύματα των καιρών"* ως αφορμές για διαχρονικά συμπεράσματα...

 Συμμετέχοντες του συνεδρίου ειδικής αγωγής από τα Ψαχνά
(Στη μέση ο καθηγητής Γεώργιος Δράκος)

Το επιστημονικό συνέδριο "Αναζητώντας τα "μηνύματα" των καιρών στα σχολικά περιβάλλοντα", που πραγματοποιήθηκε με ιδιαίτερη επιτυχία και με την ποιότητα που χαρακτηρίζει όλες τις δράσεις του Προγράμματος Εξειδίκευσης στην Ειδική Εκπαίδευση, Λογοθεραπεία, Συμβουλευτική*, ξεκίνησε με αφιέρωμα στον καθηγητή Γεώργιο Δράκο ως πρωτεργάτη της Ειδικής Εκπαίδευσης στην Ελλάδα και με απονομή τιμητικής πλακέτας από τους μαθητές του.

Με το βλέμμα του ιστολογίου μας "Σε επίπεδο πεποιθήσεων", σας παρουσιάζουμε τα παρακάτω συμπεράσματα από τις εξαιρετικές εισηγήσεις που παρακολουθήσαμε αυτό το διήμερο:

Πράξεις VS σκέψεις, μέρος πρώτο: "ασπίδες στο άγχος"

Η ζωή είναι... ένα εργαστήριο...

Το να νιώθουμε καλά, εξαρτάται από τους παράγοντες που μας επιτρέπουν να κάνουμε αυτά που "πρέπει" και αυτά που επιθυμούμε αλλά και από τους παράγοντες που μας παρεμποδίζουν από το να κάνουμε όλα αυτά που μας επιτρέπουν να είμαστε οι εαυτοί μας. Γενικά, όμως, η ζωή, είναι πράξεις! Είναι σαν ένα εργαστήριο, όπου μαθαίνεις τα πάντα με την πρακτική και είσαι αυτό που θέλεις να είσαι, επειδή το επιβεβαιώνεις, με τις ανάλογες πράξεις, καθημερινά.

Οι πράξεις, κατά τη γνώμη μου, αποτελούν και ιδανικές "ασπίδες" απέναντι στις αρνητικές σκέψεις, όπου, ως "αρνητικές σκέψεις", ορίζω, το "αναμάσημα" αμφιβολιών που αφορούν την αυτοπεποίθηση, το "αίσθημα κενού" ή το αίσθημα ότι "δεν υπάρχει νόημα" και τις απαισιόδοξες σκέψεις γενικότερα. 
Συχνά, το άγχος, εκφράζεται με απροσδιόριστους φόβους για το μέλλον που. εάν παρατηρήσουμε καλύτερα, περιέχουν δυσλειτουργικά σκεπτικά, όπως, ότι δεν θα τα καταφέρουμε καλά σε κάτι και σκέψεις ότι οι άλλοι μας απορρίπτουν ή δεν μας στηρίζουν. Τέτοιους είδους σκέψεις, όμως, έχουν παρατηρηθεί και σε ορισμένες περιπτώσεις κατάθλιψης.

Ποιες θα μπορούσαν να είναι οι πράξεις που λειτουργούν προληπτικά ή αλλιώς ως "ασπίδες";

Ο καλύτερος εαυτός... (εμπειρίες από τη μονοήμερη εκδρομή της Εθελοντικής Ομάδας Δημιουργικής Απασχόλησης ΑμεΑ)

Εχθές, περάσαμε μια πολύ όμορφη εκδρομική Κυριακή, με άτομα της Εθελοντικής Ομάδας Δημιουργικής Απασχόλησης Ατόμων με Αναπηρίες, εθελοντές, μαθητές, γονείς και φίλους... Ήταν ένας στόχος που, όλοι μαζί, είχαμε θέσει και προετοιμάσει εδώ και αρκετό καιρό, η πρώτη μας εξόρμηση...Ο καιρός ήταν αρκετά καλός, τα τοπία που είδαμε μαγευτικά και η επίσκεψη στη μονή μας έδωσε γαλήνη και δύναμη... Είπαμε αστεία, διασκεδάσαμε, τραγουδήσαμε και χορέψαμε αρκετά... Στο δρόμο της επιστροφής, συνεχίσαμε τη διασκέδαση και, προς το βράδυ πια, αρχίσαμε να κινούμαστε σε πιο χαλαρωτικούς ρυθμούς, συζητώντας για τις εμπειρίες της ημέρας...

Αρκετές φορές, πράγματα που για κάποιους από εμάς είναι αυτονόητα, για κάποιους άλλους, χρειάζονται μερικές ρυθμίσεις, αρκετούς υποστηρικτές και πολλή αγάπη για να πραγματοποιηθούν...

Γενικά, οι δραστηριότητες που προετοιμάζουμε ως ξεχωριστές, είναι σημαντικό να έχουν τη δομή προετοιμασία-αρχή-μέση-τέλος. Η προετοιμασία, περιλαμβάνει την ενημέρωση για το πρόγραμμα των δραστηριοτήτων και τον τρόπο με τον οποίο θα πραγματοποιηθούν, ενώ, στο τέλος, οφείλουμε να καταλήξουμε με ήπιους τόνους και να κάνουμε μια συζήτηση σχετικά με το τι αποκομίσαμε από αυτό... Η δομή, βοηθά πολύ να μην υπάρχει άγχος στα άτομα αλλά και να μεγιστοποιούμε την αξιοποίηση των εμπειριών...

Πάνω απ' όλα, όμως, σε ό,τι κάνουμε, είναι σημαντικό να είμαστε οι εαυτοί μας... Και μάλιστα, οι καλύτεροι εαυτοί μας... Αυτό ξεκινάει, όμως, πάντα, από την επίγνωση ότι δεν είμαστε τέλειοι... Στην ειδική αγωγή, αλλά και στην καθημερινή ζωή, εάν παρατηρήσουμε τα πράγματα καλύτερα, τότε θα γνωρίζουμε καλά ότι, οι δεξιότητες, συνήθως, στηρίζονται πάνω σε προηγούμενες α-δεξιότητες... "Αδεξιότητες", οι οποίες, αν δεν εκφραστούν κι αν τα άτομα δεν ενθαρρυνθούν να επιμείνουν σε αυτές ώστε να είναι οι εαυτοί τους, πώς αλλιώς θα καλλιεργηθούν και θα αναπτυχθούν; 

Οι φίλοι της ομάδας μας, λοιπόν, γνωρίζουν, πολύ καλά, πόσο μεγάλα είναι τα βήματα που κάνουμε και πόσο καλύτεροι γινόμαστε εμείς και τα άτομα που φροντίζουμε όταν βοηθούν εμάς τους εθελοντές να δημιουργούμε, στην κοινότητά μας, πλαίσια αγάπης και υποστήριξης... Γιατί, αν δώσεις σε κάποιον ένα ψάρι, θα χορτάσει για μια ημέρα, ενώ, αν του μάθεις να ψαρεύει, θα τον χορτάσεις για πάντα...

Χ. Κ. 

Αξιολογώντας τη διαχείριση συναισθημάτων με εντιμότητα και σεβασμό...

Πράγματι, οι ψυχές έχουν τους δικούς τους χρόνους...

Διαχειρίζονται τον πόνο και τα κενά τους με τους δικούς τους "κανόνες"... "Φιλτράρουν" τα γεγονότα στη βάση πίστεων και περασμένων γεγονότων, μετρώντας τα με συναισθήματα και αξιολογώντας τα με πιο ουσιαστικές αξίες, ανεξάρτητα από αυτό που στις επικοινωνιακές διαδικασίες συνηθίζουμε να ονομάζουμε "διαχείριση", που συχνά στοχεύει μόνο επιφανειακά στις "εντυπώσεις"...

Δεν μπορείς να γνωρίζεις πόσο θα διαρκέσει η ηρεμία πριν την καταιγίδα...

...Και το κάθε χρώμα που βλέπουμε, έχει το αντίθετο μετείκασμα όταν κλείνουμε τα μάτια...

Μάλλον δεν έχει και τόση σημασία, τελικά, η "εικόνα"...

Την επόμενη φορά, λοιπόν, που θα διαχειριστούμε μια ψυχολογική κατάσταση που περιλαμβάνει αρνητικά συναισθήματα (εννοώ από αυτά που είναι αποτελέσματα "παραμορφωμένων" και "υπερβολικών" σκέψεων κι όχι εκείνα που έχουν σοβαρές αιτίες), όταν θα έρθει η ώρα να αξιολογήσουμε πόσο αποτελεσματική ήταν αυτή μας η διαχείριση, τότε ας προσπαθήσουμε να σκεφτούμε με πιο αληθινά κριτήρια...

Πόσο χρόνο χάσαμε, εξαιτίας αυτού που αξιολογήσαμε ως "κάτι κακό που μας βρήκε", από το να χαρούμε τις απλές καθημερινές χαρές με τα αγαπημένα μας πρόσωπα;
Πόσο χρόνο χάσαμε από το να συνεχίσουμε να δουλεύουμε με ενθουσιασμό για τους προσωπικούς μας στόχους;
Και πόσες ευκαιρίες δώσαμε σε αυτούς που θέλουμε να μας αγαπάνε, να μας απαλύνουν τον πόνο;

Αν θέλεις να σε αγαπάνε, τότε πρέπει να μάθεις πώς να σε αγαπάνε: να καταδέχεσαι, επειδή είσαι πρόθυμος να δώσεις κι εσύ, να παρουσιάζεις τη γνώμη σου, με υπομονή, ως μια από τις πολλές διαθέσιμες οπτικές, να μιλάς ειλικρινά επειδή θέλεις να σε αποδέχονται γι' αυτό που είσαι, να δείχνεις αυτό που νιώθεις και να επιμένεις, με σεβασμό, για να κατανοήσουν τη δική σου πλευρά, αλλιώς πώς περιμένεις ή απαιτείς να σε γνωρίσουν οι άλλοι;


Χ. Κ.

10 Οκτωβρίου, Ημέρα για την Ψυχική Υγεία "Τι μπορούμε να προσφέρουμε σε όλα τα άτομα ώστε να είναι και να νιώθουν καλά;"

Κάθε Παγκόσμια Ημέρα, δεν είναι, βέβαια, η μόνη μέρα του χρόνου την οποία "θυμόμαστε" το θέμα που προτείνεται... Ωστόσο, είναι μια μέρα, που μας δίνει την αφορμή, να δούμε μια διαφορετική "απόχρωση" του κάθε θέματος και να προσθέσουμε ένα επιπλέον "νόημα" σε αυτό... Όλες μαζί οι αποχρώσεις, που προτείνονται, συνθέτουν, τελικά, την αλήθεια, σχετικά με το νόημα της κάθε "ειδικής" ημέρας...

10 Οκτωβρίου-"Παγκόσμια Ημέρα για την Ψυχική Υγεία"

...Υπάρχουν, άραγε, κάποια πράγματα που μπορούν να έχουν σημαντική αξία για όλα τα άτομα και αυτά να μπορούμε να τους τα προσφέρουμε ως "ειδικοί", ώστε και να είναι και να νιώθουν καλά;

Ένα μέρος του ρόλου του ψυχολόγου, είναι οι δράσεις για την προώθηση του επαγγέλματός μας και στοχεύει στην καλύτερη γνωριμία του αντικειμένου και την άμβλυνση των παλαιών προκαταλήψεων σχετικά με τα θέματα ψυχικής υγείας. Αυτό το μέρος, αφορά, κυρίως, τα δικαιώματα των ατόμων σε σχέση με τα θέματα που αφορούν τα πρότυπα για την ψυχική υγεία. Θέλω να πω, πρώτα απ' όλα, ότι ΟΛΑ ΤΑ ΑΤΟΜΑ ΕΧΟΥΝ ΤΑ ΙΔΙΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΣΤΙΣ ΧΑΡΕΣ ΤΗΣ ΖΩΗΣ, δεδομένου ότι και η κατάθλιψη και οι άλλες διαταραχές της ψυχικής υγείας, είναι διαχειρίσιμες και επιδέχονται θεραπεία, αρκεί τα ίδια τα άτομα να ενδυναμωθούν και να διεκδικήσουν το καλύτερο!
Κάνοντας, λοιπόν, μια απόπειρα να διατυπώσουμε μερικές προτάσεις, σχετικά τα πράγματα που έχουν αξία, κρίνω ότι είναι απαραίτητο, να κάνουμε, προηγουμένως, αναφορά σε τρεις συγκεκριμένες προϋποθέσεις: πρώτον, ότι οι βασικές ανάγκες των ατόμων θα πρέπει να είναι καλυμμένες, ώστε αυτά να μπορούν να είναι υπεύθυνα, αυτόνομα, καλά και δημιουργικά, δεύτερον, ότι η "καλή ψυχική υγεία", δεν αναφέρεται ούτε στην ομοιομορφία, ούτε σε ένα και μόνο "πρότυπο", αλλά μπορεί να επιτευχθεί με πολλούς και διαφορετικούς τρόπους και τρίτον, ότι και οι ειδικοί της ψυχικής υγείας, θα πρέπει να γνωρίζουμε καλά τα όρια στα οποία κινούμαστε, λαμβάνοντας υπόψη, ότι τα άτομα, έχουν, σε διαφορετικό βαθμό, ορισμένες ανώτερες πνευματικές ανάγκες, τις οποίες, δεν μπορούμε μόνοι μας, ως σύμβουλοι, να τις καλύψουμε πλήρως, εάν δεν τα ενθαρρύνουμε να συνάπτουν βαθύτερες κι όχι μόνο "επιφανειακές" (κοινωνικές) σχέσεις και να επιδιώκουν, ενεργά, την πνευματική τους καλλιέργεια...

Ας δούμε λοιπόν, μερικά από αυτά που, ως ειδικοί, μπορούμε να προσφέρουμε σε όλα τα άτομα:

Ταυτότητα και "σημεία αναφοράς"

Τα θέματα της ταυτότητας, δεν περιορίζονται στο "εγώ", αφού σχετίζονται με τη "μνήμη", τη "συνέχεια" και το "ανήκειν". Τα άτομα, ανακαλύπτοντας "νέες" διαστάσεις των ταυτοτήτων τους ή βλέποντας τις υπάρχουσες από διαφορετικές πλευρές, αποκτούν "γερές βάσεις" και αυτοπεποίθηση. Αυτή η διαδικασία είναι, κατά κύριο λόγο, θετική/ προσθετική κι όχι αρνητική/ απορριπτική.

Προσωπικοί στόχοι και νοήματα στα διαφορετικά στάδια της ανάπτυξης

Ανάλογα με το στάδιο ανάπτυξης το οποίο διέρχονται, τα άτομα, αντιμετωπίζουν διαφορετικά ερωτηματικά και προτεραιότητες. Επιλύοντας τέτοιους είδους ζητήματα εντός υποβοηθητικών/ συμβουλευτικών σχέσεων, έχουν νέες ευκαιρίες να καλύψουν κενά προηγούμενων σταδίων, να επαναδιαπραγματευτούν και να επιλύσουν προβληματικές καταστάσεις και να ανακαλύψουν τα ξεχωριστά νοήματα κάθε σταδίου της ζωής, νιώθοντας "προσανατολισμένα" στους στόχους τους και "πλήρη".

Εξωτερίκευση των "κρυμμένων" προσόντων

Αυτό είναι το "θαυμαστό" αποτέλεσμα της αποδοχής άνευ όρων (κι όχι "άνευ ...ορίων"): ιδιαίτερα δουλεύοντας στην ειδική αγωγή, γνωρίζουμε με βεβαιότητα, ότι τα κρυμμένα προσόντα όλων των ατόμων, αποκαλύπτονται και ενισχύονται όταν τα αποδεχόμαστε ως συνολικές, ξεχωριστές προσωπικότητες χωρίς να κάνουμε κριτικές και συγκρίσεις, δηλαδή όταν δημιουργούμε ασφαλή πλαίσια έκφρασης και αλληλεπίδρασης. 

Διαχείριση του άγχους

Το θέμα δεν είναι τα άτομα να μην έχουν καθόλου άγχος. Το άγχος, είναι ένα χαρακτηριστικό της καθημερινότητάς μας, ένας φυσιολογικός μηχανισμός εγρήγορσης, ας πούμε... Το θέμα είναι, τα άτομα να μπορούν να ανταπεξέρχονται ικανοποιητικά, διατηρώντας σε ισορροπία, τα καθημερινά επίπεδα άγχους και χωρίς να προδιατίθενται αρνητικά απέναντι στις μικροχαρές της ζωής.

Υποστηρικτικοί περίγυροι ή "συμμαχίες"

Η επίτευξη όλων των στόχων, εξαρτώνται από την καλή, ομαδική, δουλειά. Έτσι είναι και η περίπτωση της ψυχικής υγείας: στις περιπτώσεις εκείνες που έχουμε αιτήματα που χρειάζονται περισσότερη προσοχή, θα πρέπει να δημιουργήσουμε πιο προσεκτικά τους υποστηρικτικούς περίγυρους... 

Συναισθηματική κατανόηση

Ή αλλιώς, να νιώθουμε τα "σωστά" συναισθήματα στις "σωστές" δόσεις. Μάλιστα, η συναισθηματική κατανόηση, συμπεριλαμβάνει και την επίγνωση του πώς η συναισθηματική μας κατάσταση ενδέχεται να επηρεάζει την κριτική μας ικανότητα και γενικότερα τις σκέψεις μας.

Ενθάρρυνση και πίστη

Η πίστη, είναι ένα απαραίτητο, για την αισιοδοξία, στοιχείο, ωστόσο, φαίνεται ότι βρίσκεται ένα επίπεδο πιο πάνω από τις σκέψεις, τους στόχους και τις συμπεριφορές των ατόμων, αφού πηγάζει από "μέσα": πέρα από τις εξωτερικές πηγές στήριξης, οι οποίες είναι οπωσδήποτε πολύ χρήσιμες, τα άτομα, σιγά-σιγά, ανακαλύπτουν ταυτόχρονα με τα νοήματα του κάθε αναπτυξιακού σταδίου και νέες πηγές αυτοπεποίθησης και ενθάρρυνσης, ακόμη και μέσα τα δυσάρεστα γεγονότα της ζωής. 

Αυτή η πνευματικότητα, που σχετίζεται άμεσα με την πίστη, είναι το χαρακτηριστικό που μετουσιώνει τον "αγώνα" σε "ελπίδα", σαν ένα νόμισμα με δυο όψεις (άλλωστε, στις στατιστικές των μεγάλων αριθμών, δεν μπορούμε, τελικά, να πούμε εάν είναι περισσότερες οι "χαρές" ή οι "λύπες", όμως, εάν προσπαθήσουμε αρκετά, ίσως μπορέσουμε να αναγνωρίσουμε τα δώρα της ζωής σε όλες τις περιστάσεις)...

"Διαχείριση των εντυπώσεων" με στόχο την "ουσία"

Πέρα από ένα επιφανειακό "επικοινωνιακό παιχνίδι" εντυπώσεων και ρόλων, τα άτομα, έχουν, τελικά, το δικαίωμα να τονίζουν τις "όψεις" εκείνες των εαυτών τους που επιθυμούν να τονίζουν αλλά και να προσπαθούν να μειώνουν τη σημασία όσων θεωρούν ως "ατελειών"/ "παραφωνιών"/ "αντιφάσεων" τους. Η "διαχείριση των εντυπώσεων με στόχο την ουσία", αναφέρεται στην καλοπιστία και το σεβασμό που, πρωτίστως, οφείλουμε να δείχνουμε σε όλα τα άτομα, ας πούμε επειδή ο καθένας δίνει τη δική του σκληρή μάχη... Γι' αυτό, έχει πραγματικό νόημα να δείχνουμε εμπιστοσύνη σε αυτό που τα άτομα θέλουν να δείχνουν ότι είναι (και τους τρόπους με τους οποίους επιθυμούν να αποκαθιστούν το αίσθημα ανωτερότητας τους όταν αναγνωρίζουν ότι σφάλλουν) και να ενθαρρύνουμε ο ένας τον άλλο στους διαφορετικούς καθημερινούς ρόλους μας, σεβόμενοι τα "παρασκήνια" καθενός... 

Αυθορμητισμός

Νομίζω, ότι σε αυτήν την προσπάθεια, έχει επιπρόσθετο νόημα, το να μελετήσουμε περισσότερο ποιες είναι οι συνθήκες εκείνες που μας "παρεμποδίζουν" να κάνουμε (αυθόρμητα) τα πράγματα σύμφωνα με τα οποία είμαστε πιο κοντά στον (ιδανικό) εαυτό μας, αφού, ο στόχος είναι, να αυξήσουμε (λαμβάνοντας βοήθεια από εκείνους που εμείς θα επιλέξουμε) τις περιστάσεις εκείνες, στις οποίες μπορούμε να κάνουμε τις πράξεις που καθορίζουν αυτό στο οποίο στοχεύουμε να είμαστε...

...και τέλος, αυτό που μπορούμε να προσφέρουμε στα άτομα ως ειδικοί, είναι η παραίνεση να εφαρμόσουν άμεσα "μικρές αλλαγές" προκειμένου να βελτιώσουν την καθημερινότητά τους καθώς...

το ..."σακούλι", όντως, γεμίζει "...φασούλι το φασούλι..."

Χριστίνα Καλαβρή,
ψυχολόγος-εγκληματολόγος

"Ζηλεύουν μόνο όσοι έχουν χαμηλή αυτοεκτίμηση;"

Τι είναι, στην πραγματικότητα, η ζήλια; 

Υπάρχουν συναισθήματα που είναι χρωματισμένα, πέρα για πέρα, αρνητικά; 

Μάλλον αξίζει να εξερευνήσουμε, λίγο περισσότερο, τα αντικείμενα της ζήλιας μας, αφού, ίσως εκείνα να έχουν ορισμένες διαστάσεις στις οποίες θα θέλαμε να μοιάζουμε με αυτά! Θέλω να πω ότι, ίσως, αυτό το "τσίμπημα" της ζήλιας (και της άμιλλας), μπορεί να μας κάνει, τελικά, καλύτερους ανθρώπους, εάν, βέβαια, θελήσουμε να το δούμε με λίγο πιο ξεκάθαρο βλέμμα...

Ας πάμε, όμως, καλύτερα, στον Αριστοτέλη, αφού σ' εκείνον οφείλουμε την ιδέα ότι, αυτά που νιώθουμε, θα πρέπει να τα νιώθουμε τη σωστή στιγμή, για το σωστό λόγο και στο σωστό βαθμό... 

Ο Αριστοτέλης, λοιπόν, στα Ηθικά Ευδήμεια, μας αποσαφηνίζει μερικά παραδείγματα του "άριστου μέτρου", το οποίο προτείνει για την "έξη" μας στις αρετές, αντιπαραβάλλοντας το με τα δυο "άκρα". Μεταξύ αυτών των παραδειγμάτων, ανακάλυψα, κάποτε, τους ορισμούς, των εννοιών "φθόνος", "χαιρεκακία" και "δίκαιη αγανάκτηση". 

Τους οποίους, κι εξηγώ απευθείας: στον Αριστοτέλη, η κάθε αρετή, έχει δυο δυνατότητες να μην είναι αρετή, την "έλλειψή" της και την "υπερβολή" της. Ένα πιο άμεσο παράδειγμα, είναι η έννοια της "σπατάλης" ως υπερβολής, της "μεγαλοπρέπειας" ως μέσου και της "τσιγκουνιάς" ως έλλειψης. 

Για τα συναισθήματα, τα πράγματα φαίνεται ότι είναι λιγάκι πιο πολύπλοκα, ωστόσο, ο Αριστοτέλης μας παραθέτει την έννοια του "φθόνου" ως υπερβολής, δηλαδή όταν κάποιος εύχεται και επιδιώκει το κακό του άλλου (επειδή τον ζηλεύει), την έννοια της "χαιρεκακίας" ως έλλειψης, δηλαδή όταν κάποιος δεν ενεργεί για το κακό του άλλου αλλά χαίρεται όταν του συμβαίνει, και ως μέσον την έννοια της "δίκαιης αγανάκτησης".

Βέβαια, για να αναλογιστούμε πόσες είναι οι φορές στη ζωή μας που αγανακτούμε δίκαια, χρειάζεται να έχουμε κριτική ικανότητα και να μπορούμε να δούμε πολλές καταστάσεις από πολλές πλευρές. Ως εκ τούτου, δεν θα μπορούσαμε να πούμε ότι "ζηλεύουν μόνο όσοι έχουν χαμηλή αυτοεκτίμηση". Ίσως, η "χαμηλή αυτοεκτίμηση", να είναι, απλά, ένας παράγοντας "απαγορευτικός", κατά κάποιον τρόπο, για κάποια άτομα, να δοκιμάζουν εναλλακτικές, τις οποίες κάποια άλλα άτομα δοκιμάζουν πιο εύκολα, με αποτέλεσμα να αυξάνουν τις πιθανότητες να επιτύχουν περισσότερους από τους στόχους που θέτουν. 

Προσωπική μου άποψη, είναι, ότι υπάρχουν επίπεδα πνευματικότητας, τα οποία ο άνθρωπος δεν μπορεί να τα κατακτήσει όταν κυριαρχεί ο εγωισμός του κι ότι, όταν τα προσεγγίζει αρκετά (κι αυτή η προσέγγιση έχει και διάρκεια), αυτό είναι αποτέλεσμα θείας χάρης. 

Τι θα έλεγε, όμως, ο Αριστοτέλης; Πιστεύω, ότι θα συμφωνούσε, σίγουρα, ότι κανείς δεν είναι τέλειος! Γι' αυτόν το λόγο τόνιζε, τόσο πολύ, τη σημασία της "έξης", δηλαδή της πρακτικής άσκησης με στόχο τις καλές συνήθειες: επειδή, κανείς δεν μπορεί να κρίνει και να κριθεί, επειδή δεν ξέρουμε το "τέλος", τελικά, αυτό που μας καθορίζει είναι οι πράξεις που συνηθίζουμε να κάνουμε...

Εάν θέλει κάποιος να είναι συνετός, τότε θα πρέπει να κάνει συνετές πράξεις...

Εάν θέλει κάποιος να είναι δίκαιος, τότε θα πρέπει να κάνει δίκαιες πράξεις... 

Εάν θέλει κάποιος να είναι καλός, τότε θα πρέπει να κάνει καλές πράξεις...

(Εάν θέλει κάποιος να μην είναι φθονερός, τότε θα πρέπει να μην κάνει πράξεις με στόχο να βλάψει τους άλλους...)

Χ. Κ.

_______

*Αυτό το άρθρο, ανήκει στην κατηγορία "προωθώντας τη μάθηση", που είναι και η θεματική του μήνα Οκτωβρίου στο ιστολόγιο μας, επειδή στοχεύει στην αποσαφήνιση ορισμένων εννοιών... 

5 Οκτωβρίου: "Παγκόσμια Ημέρα των Εκπαιδευτικών", αφιέρωμα στον Ioannnes Amos Comenius

Ως Παγκόσμια Ημέρα των Εκπαιδευτικών, καθιερώθηκε η 5η Οκτωβρίου, από την UNESCO το 1994, για το σημαντικό ρόλο του εκπαιδευτικού στην κοινωνία. Για την αναφορά στους στόχους της σύγχρονης εκπαίδευσης, εκτιμώ ότι είναι ιδιαίτερα ενδιαφέρον, να παραθέσουμε ένα μικρό αφιέρωμα στον Ioannes Amos Comenius.

IOANNES AMOS COMENIUS

Ο Τσέχος φιλόσοφος (συγγραφέας, θεολόγος και παιδαγωγός) Ioannes Amos Comenius (1592-1670), θεωρείται ο πατέρας της σύγχρονης εκπαίδευσης και προς τιμήν του διεξάγονται τα ομώνυμα προγράμματα διακρατικών συνεργασιών των σχολείων. Το όνομά του, είναι σύμβολο της διεθνούς εκπαίδευσης και συνεργασίας. Πρόκειται για έναν θεωρητικό και ταυτόχρονα άνθρωπο της πράξης, με ιδέες που μπορούμε να πούμε ότι κατάγονται από τον Αριστοτέλη (έχοντας επηρεαστεί σημαντικά από τον εμπειρισμό και από τον Bacon) και οι οποίες, θεωρούμε ότι τον καθιστούν πρόδρομο της δια βίου μάθησης και της προοδευτικής διδασκαλίας, δηλαδή, της διδασκαλίας ανάλογα με τα στάδια της ανάπτυξης των παιδιών.

Ας συνοψίσουμε, όμως, μερικές από τις ιδέες του Τζον Αμός Κομένιους, που είναι τόσο εξαιρετικές, ιδιαίτερα, εάν λάβουμε υπόψη, ότι εκφράζουν τη σκέψη του 17ου αιώνα...

• Τα πάντα μπορούν να διδαχτούν στους πάντες με ένα σωστό πρόγραμμα και με βάση τις προηγούμενες γνώσεις, τις προσωπικές ενέργειες και τις αισθήσεις των ατόμων.
• Η παιδεία δεν αφορά, τελικά, μόνο το σχολείο και την οικογένεια αλλά ολόκληρη της κοινωνία κι όλες τις διαδικασίες που επιτελούνται σε αυτή. (Πρόκειται για την παιδεία και την καλλιέργεια, ως μια φιλοσοφική θεώρηση, που όλοι θα μπορούν να τη χρησιμοποιούν.)
• Οι γυναίκες είναι το ίδιο, ακόμη και περισσότερο, εύστροφες από τους άντρες και μπορούν να συμμετέχουν εξίσου σε αυτό το σύστημα εκπαίδευσης.
• Αυτό που αλλάζει όσο μεγαλώνουμε είναι, όχι τα αντικείμενα διδασκαλίας που θα πρέπει να παρουσιάζονται, αλλά οι τρόποι οι οποίοι μπορούμε να τα προσεγγίσουμε, οι οποίοι μάλλον επανοργανώνονται ή μετασχηματίζονται. Συνεπώς, η μάθηση θα πρέπει να ρυθμίζεται ανάλογα με τις ικανότητες των παιδιών ανά ηλικία.
• Η διδασκαλία δεν είναι μια διαδικασία προφορική, με την οποία ο ενήλικος γεμίζει το "πνεύμα" του παιδιού, αλλά μια διαδικασία που κινείται αυθόρμητα από το ενδιαφέρον του παιδιού να μάθει, διαδικασία στην οποία ο ενήλικος μπορεί να συμβάλλει προετοιμάζοντας κατάλληλα τα παιδιά.
• Δεν χρειάζεται μόνο η διδασκαλία και η αποστήθιση, αλλά και ο χρόνος μελέτης και προσωπικής αναζήτησης και ο ελεύθερος χρόνος.

• Ο Τζον Αμός Κομένιους, τόνιζε ιδιαίτερα τη σημασία της άσκησης μέσω της πράξης (προφανώς, αυτό που ο Αριστοτέλης ονόμαζε "έξη"): θεωρούσε ότι το σχολείο είναι ένα "εργαστήριο", όπου η πράξη πρέπει να είναι περισσότερη από τη θεωρία και το παράδειγμα θα πρέπει να προηγείται του κανόνα και
• θεωρούσε ότι τα μέτρα για την ανυπακοή των παιδιών θα πρέπει να είναι ήπια, αλλιώς πώς θα τους εμπνεύσουμε την αγάπη για τη μάθηση; "Ο μουσικός, χτυπάει με θυμό τις χορδές της κιθάρας του, όταν είναι ξεκούρδιστες;"

Φράσεις από το έργο του:

"Δεν είναι δυνατόν να βρεθεί κάποιο άτομο τόσο αδικημένο από τη φύση που να μην καταφέρνει λίγο λίγο να βελτιωθεί χάρη στην καλλιέργεια."

"[...]θα γνωρίζουν πώς θα οργανώνουν τις πράξεις τους και σε ποια όρια θα κινούνται και με ποιον τρόπο θα εκπληρώνει ο καθένας τα καθήκοντά του..."

"[...] Το πνεύμα πνέει όπου και όταν θέλει..." (Σημείωση: εδώ εννοεί ότι η εκπαίδευση θα πρέπει να είναι οικουμενική κι όχι ανάλογη με οικονομικά και κοινωνικά κριτήρια, όπως γινόταν στην εποχή του.) 

Με αυτήν την ευκαιρία, θα ήθελα να πω ένα ευχαριστώ σε όλους τους δασκάλους μου, σε όλες τις βαθμίδες εκπαίδευσης κι ακόμη, στους δασκάλους που γνώρισα κι έμαθα πράγματα από αυτούς αφού τέλειωσα το Πανεπιστήμιο...

Καλή και δημιουργική διδασκαλία σε όλους!

Χ. Κ.

Ένα ολοκληρωμένο αφιέρωμα στις ιδέες του Comenius, μπορείτε να αναζητήσετε στο "Jean Piaget: Περί Παιδαγωγικής", σε επιμ. Στ. Σαμαρτζή, Ελληνικά Γράμματα, 2000, Αθήνα

"Γιατί νιώθω ένα κενό;"

Τι εννοούμε όταν λέμε ότι νιώθουμε "ένα κενό";
Πότε φταίνε "άλλοι" γι΄αυτό;

Πώς μπορούμε να βγούμε από αυτήν τη δυσάρεστη κατάσταση;

Αρκεί η επίσκεψη σε έναν ψυχολόγο, ώστε να αποκατασταθούν οι θετικές σκέψεις και να ανακαλύψουμε το "νόημα της ζωής";

Κενό... Δηλαδή, αδιαφορία... Απουσία συναισθήματος και "χρώματος", απουσία νοήματος και κινήτρων, απουσία θετικών σκέψεων, απουσία πίστης ότι μας αναλογούν περισσότερα θετικά πράγματα... Κενό... Δηλαδή, έλλειψη ευχαρίστησης και επένδυσης, έλλειψη ανθρώπων που αγαπάμε και μοιραζόμαστε πράγματα, σκέψεις και συναισθήματα μαζί τους... Κενό, δηλαδή, ένα αίσθημα σαν κάτι να είναι άδειο, κάτι, περίπου κοντά στα σπλάχνα και στο στομάχι... Κενό, δηλαδή, απουσία εμπιστοσύνης και αρνητική προδιάθεση για το μέλλον, κάτι, σαν βροχή χωρίς ουράνιο τόξο...

Συχνά, αφήνουμε πίσω μας ή απορρίπτουμε ανθρώπους, συναισθήματα και συνήθειες, χωρίς να προσπαθούμε να γεμίσουμε το κενό που αφήνουν τα βιώματα και οι αναμνήσεις που αποκλείουμε, αλλά και οι ανάγκες που αυτά μας καλύπτουν. Νομίζουμε, ότι θα βρούμε μόνοι μας την "αυτάρκεια" και την "πληρότητα", εάν ψάξουμε μέσα μας ή εάν γίνουμε "καλύτεροι", αν αποκτήσουμε, δηλαδή, περισσότερα υλικά αγαθά ή ακόμη και γνώσεις, αν δεν έχουμε ανάγκη κανέναν, αν δεν μας πληγώνει κανείς... Κι είναι παράξενο, κάποιες φορές, όταν διαπιστώνουμε ότι, αυτό το "κενό", φαίνεται ότι γεμίζει περισσότερο όταν δίνουμε και μοιραζόμαστε, όταν αποδεχόμαστε και μας αποδέχονται χωρίς να κρίνουμε, όταν μπορούμε να νιώσουμε ασφάλεια χωρίς να αναζητούμε "παραφωνίες", ελαττώματα, λάθη και παραλείψεις των άλλων...

Αν το ουράνιο τόξο, έρχεται μετά από μια γκρίζα μέρα, σαν επιβεβαίωση μιας υπόσχεσης, τόσο "τάξης στον κόσμο" όσο και ελπίδας, τότε, πρέπει σίγουρα να μας θυμίζει ότι, τα "συμβόλαια", δεν αθετούνται έτσι απλά, πριν να εγκαταλείψουν και οι δυο πλευρές την προσπάθεια για την τήρησή τους... Θέλω να πω, ότι ένας πολύ σημαντικός προστατευτικός παράγοντας απέναντι στα συναισθήματα "κενού" είναι η αισιοδοξία, η οποία δεν αποτελεί μόνο μια στάση ζωής, που την έχει ή δεν την έχει ένα άτομο, αλλά είναι και κάτι που μαθαίνεται με παρουσία και προσπάθεια και αξίζει να το καταλάβουμε καλύτερα και να δουλέψουμε μ' αυτό...

Ας ξεκινήσουμε, όμως, από τους λόγους για τους οποίους μπορεί να νιώθουμε κενό...

"Επίλυση προβλημάτων": Τα συχνότερα εμπόδια

Τα συχνότερα εμπόδια στην επίλυση προβλημάτων, περιλαμβάνουν δυσλειτουργικές πεποιθήσεις, στάσεις και συμπεριφορές. Ωστόσο, το θέμα, σε αυτό το άρθρο, δεν είναι να κάνουμε κριτική, δηλαδή εάν η διαχείριση είναι "λάθος" ή "σωστή". Άλλωστε, αυτό, είναι κάτι που θα το κρίνει, τελικά, "η ιστορία"... Το θέμα είναι, να δράσουμε σύμφωνα με τους κανόνες ενός αποκαταστατικού "στυλ διαχείρισης" που έχει, από την αρχή, σαφείς στόχους και πραγματοποιείται με συγκεκριμένες διαδικασίες. Σε αυτό το πλαίσιο, προτεραιότητα είναι, η ικανοποίηση και το "κέρδος" όλων των πλευρών που επηρεάζει η επίλυση.

Τι μπορεί να λειτουργήσει, όμως, ανασταλτικά, ως προς την επίτευξη αυτού του γενικού στόχου;

Αποκλιμάκωση των αρνητικών συναισθημάτων με ...μικρές αλλαγές!

Συχνά, η γνώμη μας, επηρεάζεται από τα συναισθήματά μας. Στον καθημερινό λόγο, για παράδειγμα, όταν ρωτάμε κάποιον "ποια είναι η γνώμη του για κάτι ή για κάποιον",το πιο πιθανό είναι, να μας απαντήσει πώς νιώθει γι΄αυτό ή γι' αυτόν... Μάλιστα, αυτή η πολύ στενή σχέση των συναισθημάτων και των σκέψεών μας, έχει επιπτώσεις στη διαχείριση του θυμού και των αρνητικών (σωματικών) εκδηλώσεων. Αυτό σημαίνει ότι, προκειμένου να διαχειριστείτε τα πολύ έντονα συναισθήματά σας, αρκεί να πάρετε απόσταση από την κατάσταση που σας αναστατώνει και να προσπαθήσετε να αναδείξετε νέες όψεις των καταστάσεων ή να προσθέσετε νέα στοιχεία σ' αυτές.

Δεν υπάρχουν "τρικ" ούτε "μαγικές συνταγές". Η αποκλιμάκωση της έντασης, σχετίζεται άμεσα με τις δεξιότητες σας να διατηρείτε την ουδετερότητά σας. Και το άτομο που ενδιαφέρεται πραγματικά να διαχειριστεί τα συναισθήματά του, θα πρέπει να "δουλέψει" σοβαρά με αυτά! Οι δεξιότητες αυτές, κατακτώνται με γνώση, πρακτική, εμπειρία και ωρίμανση, αφού πάντοτε ο δρόμος της ισορροπίας είναι ο πιο δύσκολος, επειδή χρειάζεται να ξεπερνάμε τον αυθόρμητο τρόπο που όλοι έχουμε να βλέπουμε τα πράγματα. Ένας ψυχολόγος, θα βοηθούσε αυτή τη διαδικασία, δημιουργώντας ένα πιο δομημένο πλαίσιο αναφοράς, που θα μπορούσε να περιλαμβάνει πιο συγκεκριμένες προτεραιότητες, περισσότερες ευκαιρίες κατανόησης της σχέσης πεποιθήσεων-στάσεων-συμπεριφορών και σκέψεων-συναισθημάτων-συμπεριφορών και θέτοντας περισσότερους στόχους σε σχέση με την καλύτερη διαχείριση των δυνατοτήτων του κάθε ατόμου.

Με πολύ απλά λόγια, στο άρθρο αυτό, θα κάνουμε λόγο, για τουλάχιστον 4 επίπεδα της αποκλιμάκωσης: το λεξιλόγιο που χρησιμοποιούμε, τις σκέψεις σχετικά με κάποιον ή κάτι, τις πεποιθήσεις σχετικά με το "τι θα έπρεπε" ή "τι δεν θα έπρεπε να συμβαίνει" και τον τρόπο με τον οποίο τείνουμε, γενικά, να αντιλαμβανόμαστε το "σύνολο". Εδώ, έχω να δώσω μερικά παραδείγματα. Προκειμένου να αποκλιμακώσετε την ένταση, το λεξιλόγιο που χρησιμοποιείτε, θα πρέπει να περιέχει περιγραφές συμπεριφορών και όχι χαρακτηρισμούς προσώπων, οι σκέψεις σχετικά με το αντικείμενο που σας προκαλεί δυσφορία, θα πρέπει να συμπληρώνονται από ουδέτερα στοιχεία και εναλλακτικές -κι όχι απόλυτες- ερμηνείες, τα "τι θα έπρεπε" και "τι δεν θα έπρεπε" καλό είναι, αφού αναλύονται και συζητιούνται ξεκάθαρα να μένουν μετά "πίσω" ως "περασμένα-ξεχασμένα" και ο τρόπος που τείνετε να αντιλαμβανόσαστε το σύνολο, θα πρέπει να προσπαθεί να μπλοκάρει την τάση που έχουν τα αρνητικά συναισθήματα να "διαποτίζουν" το σύνολο...

Πιο συγκεκριμένα, οι "μικρές αλλαγές", που προτείνουμε παρακάτω, μπορούν να γίνουν η αρχή της (εντατικής) "δουλειάς" που περιγράψαμε παραπάνω:

Πώς να κάνουμε την κλασική διδασκαλία πιο διαδραστική και ενδιαφέρουσα με μικρές αλλαγές!

Οι ηλικίες 3 έως 8 ετών, φαίνεται ότι έχουν συγκεκριμένες απαιτήσεις ώστε να παρακολουθήσουν τη διδασκαλία. Θα λέγαμε ότι σε αυτές τις ηλικίες, χρειάζεται περισσότερο να κρατήσει ο εκπαιδευτικός ζωηρό το ενδιαφέρον για το αντικείμενο που διδάσκει, συχνά, λειτουργώντας περισσότερο ως εμψυχωτής, κινητοποιώντας τα παιδιά να συμμετέχουν ενεργά στο μάθημα: να επαναλάβουν ορισμένες λέξεις, να απαντήσουν σε ερωτήσεις αναφέροντας τις σχετικές εμπειρίες τους, να παρατηρήσουν, να περιγράψουν… Μια τέτοια εμπλοκή με τη σχολική ύλη, απαιτεί κατάλληλη προετοιμασία του εκπαιδευτικού και συνεχή ανατροφοδότηση/ ενθάρρυνση όλων των ατόμων μέσα στην ομάδα. Αυτό σημαίνει, ότι πρέπει να εμπλέκονται εξίσου όλα τα επίπεδα των μαθητών της τάξης, συνεπώς, ο βαθμός δυσκολίας αντί να αυξάνει προοδευτικά, θα πρέπει να επανέρχεται και να ανεβαίνει εναλλάξ, ώστε να μην χάνουμε το ενδιαφέρον και τα κίνητρα των μαθητών των «πίσω θρανίων». Βέβαια, οι σύγχρονες εκπαιδευτικές μέθοδοι, θέλουν τους μαθητές να εργάζονται ομαδικά, σε μεγαλύτερα τραπέζια όπως επίσης και να εμπλουτίζουν τα μαθήματα τους με «δράσεις» και «εκπαιδευτικές επισκέψεις».

Ωστόσο, για να κάνουμε ένα καλό μάθημα, δεν είναι απαραίτητο να είμαστε σε μια διαρκή αναζήτηση «δράσεων» και «πρωτότυπων εμπειριών». Πρώτα απ’ όλα, οι μαθητές, πρέπει να νιώθουν ασφαλείς με όσα ήδη γνωρίζουν, επειδή η νέα γνώση, έχει την τάση να οικοδομείται στη βάση της προηγούμενης, δηλαδή, σε συνέχεια ή ακόμη και σε σύγκρουση με την παλιά! Αλλά και επιδιώκοντας να κάνουμε το μάθημα πιο ενδιαφέρον, αρκεί το επιπλέον υλικό, η αξιοποίηση των εμπειριών, η διατήρηση της οπτικής επαφής με όλους τους μαθητές και η εμπλοκή όλων των αισθήσεων! Ακολουθούν 10 …«εμπιστευτικές πληροφορίες»!

Χρειαζόμαστε τις γνώμες των άλλων;

Φαίνεται ότι περνάμε αρκετό από το χρόνο μας σε τυπικές και άτυπες εκπαιδευτικές διαδικασίες, που ως στόχο έχουν, να μας καταστήσουν περισσότερο αυτόνομους, δηλαδή τόσο αποτελεσματικούς όσο και υπεύθυνους στη ρύθμιση των προσωπικών μας θεμάτων αλλά και στο να λαμβάνουμε σωστές και δίκαιες αποφάσεις σε θέματα που αφορούν την κοινωνική ζωή. Υποτίθεται ότι, όσο περισσότερο έχουμε τον "έλεγχο", τόσο λιγότερο μας αφορά η γνώμη των άλλων... Υποτίθεται επίσης, ότι μια αυτοπεποίθηση με "στέρεες βάσεις", δεν επηρεάζεται από τις γνώμες των άλλων... Εξακολουθούμε, ωστόσο, να υπολογίζουμε τη γνώμη των άλλων, ιδιαίτερα όταν εκείνοι είναι σημαντικοί, για διαφόρους λόγους, για εμάς...

 

Όμως, υπό ποιες προϋποθέσεις, οι γνώμες των άλλων πράγματι μας αφορούν και μπορούν να είναι χρήσιμες και υπό ποιες προϋποθέσεις είναι καλύτερα να μην τις λαμβάνουμε υπόψη;

"Ομαλές μεταβάσεις" σε νέα σχολικά περιβάλλοντα

Πρώτη μέρα στο νηπιαγωγείο, στο δημοτικό, στο γυμνάσιο; Ή μήπως σε ένα καινούργιο σχολείο;

Ενθουσιασμός για τους ενηλίκους κι ένα μικρό "σφίξιμο" στο στήθος για τα παιδιά... Σίγουρα, αξίζει να μοιραστούμε αυτά τα συναισθήματα, μικροί και μεγάλοι. Νομίζω, ότι το "κλειδί", εδώ, είναι η ενσυναίσθηση. Αλλά, όχι η υπερβολική ανησυχία των ενηλίκων. Ούτε η υπερβολική τους ανταπόκριση, με το να υπερ-καλύπτουν ή ακόμη και να προλαμβάνουν τις επιθυμίες των παιδιών. Ενσυναίσθηση, σημαίνει, ότι καταλαβαίνω τι νιώθεις και προσπαθώ για να καταλάβουμε καλύτερα ο ένας τον άλλο. Δεν σημαίνει, όμως, ότι ανταποκρίνομαι στις επιθυμίες σου, προσφέροντας σου, περισσότερα υλικά αγαθά, στη θέση της συναισθηματικής κατανόησης. Τα υλικά αγαθά και η προσωρινή ικανοποίηση "επιθυμιών" δεν μπορούν να "μειώσουν" τις αγωνίες των παιδιών. Ίσως, φαίνεται σαν να τις "επικαλύπτουν" μερικώς, αλλά δεν βοηθούν ουσιαστικά, όσο το να είμαστε παρόντες, δίνοντας τους την προσοχή μας.

Αναφέρομαι στα παραπάνω με προσοχή, μόνο έως το σημείο, όπου, ξεκινά η υπερβολή και χωρίς να υποτιμώ, βέβαια, τη σημασία της υλικής προετοιμασίας για την ψυχολογία των παιδιών. Άλλωστε, το "εμπορικό μέρος" αφορά την κάθε "γιορτή" νέας αρχής. Η αγορά των καινούργιων σχολικών, είναι μια διαδικασία που την απολαμβάνουν και οι ενήλικες και σίγουρα είναι ένα αναπόσπαστο (θετικό) μέρος της νέας σχολικής χρονιάς!

Ποιο είναι, όμως, το καλύτερο, που μπορούμε να κάνουμε, για να μπούμε στην ψυχολογία της αλλαγής;

Δεξιότητες γραπτού λόγου: Οι 10 καλύτερες συμβουλές για εκθέσεις και εργασίες!

Ένα καλό γραπτό, αναβαθμίζει συνολικά την ποιότητα των ιδεών που θέλουμε να παρουσιάσουμε. Η παραγωγή του γραπτού λόγου, εμπλέκει συγκεκριμένες δεξιότητες και στρατηγικές, οι οποίες, σίγουρα μπορούν να διδαχθούν στα άτομα, πρώτα απ’ όλα, όμως, θα πρέπει να ξεκινήσουμε από την οργάνωση του χώρου και του χρόνου. Στη συνέχεια, αναφορικά με την οργάνωση του περιεχομένου, φαίνεται ότι υπάρχουν κάποια στάδια τα οποία είναι προαιρετικά και κάποια άλλα, που είναι πιο απαραίτητα, ειδικά στους …αρχάριους. Ας πούμε, η υποστήριξη της μνήμης με πρόχειρα σχεδιαγράμματα και σημειώματα, είναι απαραίτητη, τουλάχιστον έως ότου αναπτύξουμε αρκετά τις δεξιότητες γραφής μας. Άλλωστε, η μνήμη, αποτελεί μια γνωστική διαδικασία-κλειδί για τη γραφή: η διαχείριση των ιδεών, εμπλέκει τόσο τη βραχύχρονη μνήμη «εδώ και τώρα», όσο και τη μακρόχρονη μνήμη απ’ όπου ανασύρουμε τις σχετικές γνώσεις μας.

Ωστόσο, το πιο απαραίτητο στάδιο, απ’ όλα, τα στάδια της παραγωγής ενός γραπτού κειμένου, είναι, αυτό που επιστημονικά ονομάζεται «ενεργοποίηση της (σχετικής/ προηγούμενης) γνώσης» γύρω από το ζητούμενο και εξακολουθεί να παραμένει ένα από τα «αόρατα» βήματα της γραφής, ακριβώς επειδή αποτελεί μια προϋπόθεση, η οποία δεν αξιολογείται κατά τη βαθμολόγηση…

Στο άρθρο αυτό, έχουμε συγκεντρώσει συμβουλές που αφορούν όλα τα στάδια της παραγωγής ενός γραπτού κειμένου. Είναι γραμμένο, τόσο με γνώση όσο και με ειλικρίνεια και πιστεύω ότι, επειδή περιλαμβάνει πρακτικές οδηγίες, θα βοηθήσει αρκετά και όσους διδάσκουν γραπτή έκφραση σε μικρά παιδιά. Πιο συγκεκριμένα:

«Ομαλές μεταβάσεις»

Φθινόπωρο ξανά... 
Τώρα που έχω μάλλον μεγαλώσει, δεν έχω αγαπημένες εποχές… 

Αγαπάω, όμως, κάθε ευκαιρία για μια μικρή «νέα αρχή» και περισσότερο, το να περνάω από τα ίδια χρονικά σημεία αναφοράς, καθώς οι εποχές εναλλάσσονται, με μια κυκλικότητα που μας κρατά σε ισορροπία, δίνοντας μας την ευκαιρία να (επαν)επενδύσουμε ίδια νοήματα, συμπληρωματικά με το να χαιρόμαστε το συνηθισμένο χρόνο που, κατά τα άλλα, συνεχίζει να κυλάει ασταμάτητα... 
Γι' αυτό λέμε καλό μήνα κάθε μήνα και "με το καλό" για κάθε νέα αρχή... 

Με αφορμή τις νέες αρχές, λοιπόν, συμπληρώνω τους στόχους μου, με μικρές λεπτομέρειες που θα ήθελα να προσθέσω... Για παράδειγμα, λέω ότι, από ‘δω και πέρα, προτεραιότητα είναι να …έχω λιγότερο άγχος, …βρίσκω περισσότερο χρόνο για τα άτομα με τα οποία περνάω ευχάριστα, …μην είμαι ακατάδεκτη, …χωρίζω σε μικρότερα κομμάτια τους στόχους μου, …φανταστώ κάτι εντελώς νέο και να βρω τρόπο να το εντάξω στην καθημερινότητα, …ασχοληθώ με το σπίτι μου και να προετοιμάζω περισσότερο το χώρο για τις ωραίες στιγμές, …αξιοποιώ ακόμη και τα πιο μικρά πράγματα που έχουν αξία για μένα… αφιερώνω περισσότερο χρόνο στη σκέψη ή στη δράση κ.ό.κ…

Σε άρθρα αυτού του ιστολογίου, έχουμε αναφέρει, ότι οι αλλαγές μιας, ας πούμε νέας, αρχής, δεν χρειάζεται να είναι «ριζικές» για να είναι «αλλαγές»… Δεν χρειάζεται να περιέχουν την απόρριψη και σίγουρα δεν είναι απαραίτητο να είναι αυστηρές, πιεστικές ή απόλυτες… 

Το κλειδί είναι, οι ομαλές μεταβάσεις, επειδή, ακόμη και η αλλαγή (!), οφείλει να δίνει την αίσθηση της συνέχειας... Οι καλύτερες συνταγές, άλλωστε, είναι εκείνες που φέρουν κάτι από το παρελθόν και κάτι από το μέλλον ταυτόχρονα... Κι αυτή η σοφία, θα έλεγα ότι είναι ένα χάρισμα που επιβεβαιώνουμε καθώς μεγαλώνουμε... 

Κατά τη γνώμη μου, σε κάθε νέα αρχή, θα πρέπει να έχουμε κατά νου, πρώτον ότι, αν εχθρός του καλού είναι το «καλύτερο», τότε το «τέλειο» είναι εχθρός του «καλύτερου»… Αυτή η διαπίστωση, προτείνει ένα όριο/ μέτρο, σε κάθε αναβολή της δράσης για χάρη του σχεδιασμού... 

Δεύτερον, ότι δεν είναι απαραίτητο, να αναζητάμε διαρκώς περισσότερες εμπειρίες… Τις πιο πολλές φορές, μάλιστα, αρκεί το να (επαν)οργανώσουμε τα ίδια πράγματα, εξετάζοντάς τα από διαφορετικές πλευρές και όχι να ξεκινάμε συνεχώς νέα πράγματα, λειτουργώντας από την ίδια οπτική γωνία…

Ο ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ, στο ιστολόγιό μας, δεν είναι μόνο «σχολικός» μήνας, αλλά, θα τον αφιερώσουμε, επίσης, στις νέες αρχές και στις (μικρές!) αλλαγές… 

Καλό μήνα σε όλους! Και καλό φθινόπωρο!

Χ. Κ.

Κινδυνεύουν, στ’ αλήθεια, οι αξίες;

Εάν πράγματι κανένα «κακό» δεν είναι απολύτως διαχωρισμένο από το «καλό», τότε, σίγουρα, εξακολουθεί να αφορά όλους μας, η οπτική που επανεξετάζει τις «κρίσεις» λίγο-πολύ ως «δοκιμασίες», από τις οποίες προέρχονται και οι θετικές αλλαγές. Έτσι, είτε ως ευκαιρίες για κριτική (και για αυτοκριτική), είτε ως ευκαιρίες για «πειραματισμό», οι «κρίσεις» ενεργοποιούν τη δημιουργικότητα και αναζωπυρώνουν το ενδιαφέρον για τη δράση.

Μερικά χρόνια πριν, ξεκινώντας να παρακολουθώ και να συμμετέχω σε ομαδικές δράσεις που αφορούν την προώθηση της μάθησης και των πολιτιστικών εκδηλώσεων στις κοινότητες, είχα παρατηρήσει ότι, εκτός από την ποσοτική αύξηση αυτών των δραστηριοτήτων, ταυτόχρονα, υπάρχει και μια ποιοτική αναβάθμισή τους, καθώς τα άτομα συνειδητοποιούν ότι τα ίδια είναι που αποτελούν, τελικά, τους «πόρους» των κοινοτήτων τους, επειδή μπορούν να ανταλλάσσουν ιδέες, να βελτιώνουν τις στρατηγικές τους μέσα από τη δοκιμή και να θέτουν πιο πολύπλοκους στόχους. Αυτή η πολιτική, κατά βάση, δραστηριότητα, αφού τελικά δεν θα μπορούσαμε να μην λαμβάνουμε υπόψη το «σκοπό» των υποκειμένων στις αναλύσεις μας, συχνά αναφέρεται στις αξίες.

Κινδυνεύουν, όμως, στ’ αλήθεια, οι αξίες; Και εάν δεν κινδυνεύουν, τότε είναι εκείνο που δίνει αυτή την αίσθηση;

Η επιστήμη της ψυχολογίας και «το νόημα της ζωής». Σκέψεις για τη διαχείριση του άγχους και των αρνητικών συναισθημάτων μέσα από τη γνώση και την αυτογνωσία

Σε αυτό το ιστολόγιο, έχουμε κάνει, αρκετές φορές, λόγο, για την ύπαρξη κάποιων αποτελεσματικών βημάτων διαχείρισης του άγχους. Πράγματι, οι συγκεκριμένες τεχνικές, που έχουμε περιγράψει, δύναται να ανακουφίσουν άμεσα κάποια συμπτώματα που καθιστούν δυσλειτουργικές τις σκέψεις, τις συμπεριφορές και τη μεταξύ τους σχέση. Ωστόσο, φαίνεται ότι αυτή η διαχείριση των συμπτωμάτων, δεν μπορεί να αγγίξει τις πηγές του άγχους, οι οποίες είναι όντως «βαθύτερες»… Θέλω με αυτό να πω ότι, η αυτοβοήθεια μέσω συγκεκριμένων τεχνικών, μπορεί βεβαίως να ανακουφίσει τα άτομα, σε σχέση με τα συμπτώματα καθαυτά, τα άτομα, όμως, συχνά έρχονται αντιμέτωπα και με υπαρξιακά ερωτήματα, τα οποία επενδύουν αυτά τα συμπτώματα… Επομένως, ο δρόμος της διαχείρισης του άγχους και των αρνητικών συναισθημάτων, περνάει απαραιτήτως από τη γνώση και την αυτογνωσία…

Πρόκειται για το άγχος που δεν είναι νευρωτικό/ «δυσλειτουργικό», επιδιώκοντας τον «έλεγχο» με τη στενή του έννοια, αλλά σχετίζεται με μια γενικότερη αγωνία, η οποία δύναται να κινητοποιήσει, τελικά, το άτομο, σε δρόμους αναζήτησης νοήματος, ως αντίδοτο στα αισθήματα μοναξιάς (η οποία δεν έχει μόνο φυσική αλλά και υπαρξιακή έννοια…) και φόβου ότι ο κόσμος, όπως τον γνωρίσαμε, αλλάζει… Πιο συγκεκριμένα, φαίνεται, ότι η ελευθερία στις κοινωνίες μας, με το που αυτές έπαψαν να είναι «παραδοσιακές», έχει ως άλλη όψη του νομίσματος, την αγωνία και την αμφιβολία των ατόμων, όχι μόνο σε σχέση με τον εαυτό τους και το θάνατο ως τέλος, αλλά και σε σχέση με έναν κόσμο ο οποίος συνεχώς μεταβάλλεται, ίσως δίνοντας την αίσθηση ότι οι «παλιές μέρες» ήταν «καλύτερες»…

Γιατί να βγούμε να δούμε την αυγουστιάτικη πανσέληνο;

Η Σελήνη, ανέκαθεν ασκούσε έλξη στον άνθρωπο, καθώς οι διάφορες φάσεις της, επηρεάζουν τη ζωή όλων των πλασμάτων της Γης… Στους περισσότερους μύθους που αφορούν τη Σελήνη, πρόκειται, για μια μυστηριώδη λευκή και όμορφη θεότητα, η οποία, συνδέεται με τον Έρωτα, τις ανεκπλήρωτες επιθυμίες και τους ερωτικούς πόθους... Προφανώς, συνδέεται και με μια μαγική δύναμη, η οποία εντείνεται το καλοκαίρι, την κατεξοχήν εποχή που ανεβάζει την ερωτική διάθεση… Ένα ουράνιο σώμα το οποίο, κοιτάζουμε με δέος, όχι μόνο επειδή ασκεί επίδραση στη διάθεσή μας, αλλά επειδή διαθέτει μια διαρκώς αθέατη πλευρά…

Πόσο μυστήριο μπορεί να κρύβει αυτό το φως στο σκοτάδι; Πόσα τάχα μαγικά βότανα συλλέχθηκαν από "νεράιδες" και πόσα φίλτρα φτιάχτηκαν από "μάγισσες" σε πανσέληνους; Πόσοι ερωτευμένοι ευχήθηκαν, όπως η Σελήνη για τον Ενδυμίωνα, να παραμείνει αγέραστο το αντικείμενο του πόθου τους;

Η τελευταία πανσέληνος του καλοκαιριού, θα είναι φέτος στις 18 Αυγούστου…

Λένε, ότι αν κολυμπήσεις στα νερά της θάλασσας, μέσα στην ασημόσκονη του δρόμου του φεγγαριού, θα έχεις καλοτυχία…

Λένε, ότι είναι η σελήνη των ερωτευμένων…

Όμως γιατί να βγούμε για να δούμε την αυγουστιάτικη πανσέληνο;

Επειδή, είναι μια φυσική αφορμή για να αφήσουμε στην άκρη την εικονική πραγματικότητα και να γίνουμε πιο κοινωνικοί…

Επειδή, θα μπούμε στη διαδικασία να ενημερωθούμε για διάφορες εκδηλώσεις που γίνονται αυτή την ξεχωριστή νύχτα…

Επειδή, θα μπούμε στη διαδικασία να επιλέξουμε κάτι ξεχωριστό και να προετοιμαστούμε γι’ αυτό…

Επειδή, υπάρχει ένας λόγος παραπάνω να επιλέξουμε μερικά ξεχωριστά άτομα να έχουμε στην παρέα μας…

Επειδή, σχετίζεται με την ερωτική διάθεση και αξίζει να αφιερώσουμε περισσότερο χρόνο στο να δημιουργήσουμε ένα πιο ρομαντικό κλίμα…

Επειδή, είναι μια γλυκιά προετοιμασία πριν να αποχαιρετίσουμε το καλοκαίρι…

Επειδή, η ζωή μας χρειάζεται και λίγη μαγεία…

Καλά να περάσετε και μην εστιάσετε μόνο στις φωτογραφήσεις!

Χ. Κ.

Conflict resolution “more liberal” concepts and their limits in children’s basic social groups (family, school and peers): discussing some ideas on common practices

Conflict resolution practices can be more or less “formal” challenging social groups’ communication skills as well as problem-solving “alarms”. Criminology gives us the opportunity to look at “conflict resolution” practices in a rather “(informal-) social-control-operating” view. In this scope social groups’ “instinct” regarding comprehension of “real” problems is crucial for “conflict prevention” by invoking efficient practices. What is more every social group’s main object to be stable and protect its own principles and values mobilize members’ unity and coordination "resources" too.

This ability of course presupposes a certain degree of “harmonic function” within these groups which means that only the introduction of “peaceful” practices (as “(more) liberal” or “innovative” alternatives to “conflict”) is not sufficient for restoring a problematic “social control” function. Moreover these informal or sometimes “instinctual” (collective) skills and accumulated knowledge of social groups undoubtedly need to be more conscious and boosted through scientific documentation and systematic implementation of relevant structured (formal) procedures.

As regards children’s basic social groups we usually stress "peaceful" resolution practices as more suitable for keeping both integration and control standards. In this effort there are probably two limits towards well-operating “conflict resolution” practices' settlement: first of all it is the presupposition of social groups’ “harmonic function” and secondly they are children’s ages’ different needs and “moral maturity”…

Expressing some “incomplete” thoughts instead of a preface…

There has been conflict resolution practices generally introduced almost as “panaceas”. In my opinion, we should be “square” every time we use the term “it works” referring to “innovative” or “more liberal” practices especially oriented to children’s educational contexts. This is because there are probably specific preconditions which make any “innovative” practice work.

Μυστικά για καλή διάθεση που έμαθα από Άτομα με Αναπηρίες

Και μετά την «ψυχολογική αποτοξίνωση» τι ακολουθεί; Μια ιδανική, ενδιάμεση, στάση είναι, οπωσδήποτε, μια διαδικασία «καλής ακρόασης»: το να επιχειρήσουμε, δηλαδή, μια δημιουργική ανα-στοχαστική διαδικασία, ενώπιον μιας τρίτης, ουδέτερης και κατάλληλα εκπαιδευμένης πλευράς (για να … «ευλογήσουμε» τα «γένια» μας κι εμείς οι ψυχολόγοι)… Εάν λοιπόν, με ή χωρίς το στάδιο της ακρόασης, βρισκόμαστε σε σημείο όπου καταφέραμε και μειώσαμε, κάπως, τις «εισερχόμενες» πηγές των «εντάσεων», τώρα, είναι η ώρα, που θα κοιτάξουμε ορισμένες «προσθήκες» συνηθειών για καλύτερη διάθεση και ορισμένες «με-το-μαλακό-αλλαγές»… Έτσι, είναι, αφού μια καλή «ανάλυση», οφείλει, πάντα, να ακολουθείται από μια ακόμα καλύτερη «σύνθεση»…

Για τη συνέχιση του αφιερώματος στους απλούς τρόπους για να έχουμε καλύτερη διάθεση, επέλεξα να σας παρουσιάσω, τα δέκα πράγματα που έμαθα στα εργαστήρια δημιουργικής απασχόλησης Ατόμων με Αναπηρίες, όπου εργάστηκα εθελοντικά, για τουλάχιστον 350, πραγματικά αξέχαστες, ώρες…

Διαχείριση κρίσεων στην εποχή της ...κρίσης: τι περιλαμβάνουν οι "δεξιότητες διαχείρισης κρίσεων" και γιατί τις χρειαζόμαστε όλοι;

Μια κρίση περιγράφεται ως μια κατάσταση «ανάγκης», μια κατάσταση η οποία, είναι επείγουσα και «απειλεί» την (εύρυθμη) λειτουργία κάποιου συστήματος ή μπορεί να το θέσει σε κίνδυνο διάλυσης. Η διαχείριση μιας τέτοιας κατάστασης, απαιτεί ειδικές δεξιότητες, οι οποίες, αρκετές φορές, απέχουν πολύ από τις αυθόρμητες (αντι)δράσεις για αποκατάσταση…

Πιο συγκεκριμένα, η εκπαίδευση των ατόμων στις δεξιότητες διαχείρισης κρίσεων προϋποθέτει ότι:

• Υπάρχουν αποτελεσματικοί τρόποι για την πρόληψη των «κρίσεων».
• Υπάρχουν αποτελεσματικοί τρόποι διαχείρισης, κατά τη διάρκεια μιας «κρίσης».
• Υπάρχουν αποτελεσματικοί τρόποι για την αποκατάσταση των συνεπειών των «κρίσεων».
• Αυτοί οι αποτελεσματικοί τρόποι, βασίζονται στην εμπειρία και μπορούν να συγκεντρωθούν, να ομαδοποιηθούν και να διδαχτούν, με συστηματικό τρόπο, στα άτομα.
• Αυτοί οι αποτελεσματικοί τρόποι, επιδέχονται βελτίωση κι αυτή βασίζεται στην ενσωμάτωση της νέας εμπειρίας.

Αυτά τα «πακέτα» δεξιοτήτων, κάνουν, μάλιστα, τις κοινωνικές επιστήμες, να μοιάζουν με τις φυσικές επιστήμες, αφού φαίνεται, ότι μπορούν να διδαχτούν στα άτομα, περίπου με την ίδια βεβαιότητα για την αποτελεσματικότητα τους, όπως μαθαίνουμε τις μαθηματικές πράξεις ή τους νόμους της φυσικής… Ωστόσο, εδώ, έχουμε να προσθέσουμε τουλάχιστον δυο σημαντικές παρατηρήσεις:

• Οι δεξιότητες διαχείρισης κρίσεων, παρόλο που προσανατολίζονται σε πολύ συγκεκριμένους στόχους, μέσα από ορισμένα βήματα και προτεραιότητες, έχουν, τελικά, δυναμικό χαρακτήρα, συνεπώς τα άτομα, ανά τακτά διαστήματα, θα πρέπει να επιμορφώνονται σε αυτές και να τις αναβαθμίζουν...
• Η εκπαίδευση στις δεξιότητες διαχείρισης κρίσεων, δεν έχει ως κύριο στόχο της να κάνει τα άτομα αυτάρκη, αφού προφανώς, δεν αρκεί οι δεξιότητες αυτές να εφαρμόζονται από μεμονωμένα άτομα, όσο, να κάνει τις ομάδες αυτάρκεις, μέσα από την εξειδίκευση των μελών τους…

Όμως, τι ακριβώς περιλαμβάνουν και γιατί τις χρειαζόμαστε όλοι;

Ποιος είπε ότι αρκεί, τελικά, το να κοιτάζουμε το «μέσα μας»;

Μερικές φορές, καταλήγει κατά κάποιον τρόπο «μεταφυσικό», το να ασχολείται κανείς με την «ψυχή» και να δίνει συμβουλές γι’ αυτή… Αυτό, επειδή, πρόκειται μάλλον για έννοιες οι οποίες «ξεγλιστράνε» ή/ και είναι αυτοαναφορικές, αφού τελικά παρουσιάζονται αποσπασματικά.

Η επιστήμη της ψυχολογίας, είναι πιο ξεκάθαρη απ’ όσο, στερεοτυπικά, γνωρίζουν οι περισσότεροι. Γενικά, θα μπορούσαμε να πούμε ότι ένας επιστήμονας, μπορεί να κάνει λόγο για πολύ συγκεκριμένα πράγματα: τη διάθεση, ως μια (προ)διάθεση που αφορά τα συναισθήματα, τις σκέψεις των ατόμων, τις συμπεριφορές τους και ορισμένα χαρακτηριστικά του περιβάλλοντός τους. Ανάμεσα σε αυτά, δεν υπάρχει στην πραγματικότητα το περιθώριο να θεωρήσει κάποιος, ότι ένας ψυχολόγος, θα εξέταζε πράγματα που είναι γενικά και αόριστα και που τα γνωρίζουμε όλοι ή ότι ο (θεραπευτικός) διάλογος, που οδηγεί σε αποτελέσματα, είναι αδόμητος, με τον τρόπο που είναι ο καθημερινός λόγος.

Κρίνω αυτήν εισαγωγή απαραίτητη, επειδή, τελευταία, αντιλαμβάνομαι ότι υπάρχει σύγχυση, ανάμεσα στα άτομα που παρουσιάζονται σαν «ειδικοί», «σχεδόν-σαν-επιστήμονες» ή «σχεδόν-σαν-ψυχολόγοι»… Χωρίς να υποτιμώ ότι είναι πιθανό, κάποιος, «σχεδόν-ειδικός», να είναι σε θέση να προσφέρει μια κάποια ανακούφιση ή υποστήριξη ή ενθάρρυνση, σε κάποιο άλλο άτομο, που ζητά μια διαφορετική οπτική για κάποιο «πρόβλημα» που αντιμετωπίζει. Εκφράζω όμως, τη δυσπιστία μου, για τον τρόπο με τον οποίο μέσα από ρηχές, δηλαδή αποκλειστικά ατομικές, οπτικές, «πλασάρεται» η σημασία του να νιώθουμε καλά «μέσα μας». Θέλω με αυτό να πω ότι, ένα βλέμμα μη-επιστημονικό, ακόμη κι αν είναι σε θέση να έχει υπόψιν του ένα μέρος της αλήθειας, δεν μπορεί να προσεγγίσει τα ζητήματα αυτά επαρκώς, αφού, τα θέματα «ψυχής», είναι στην πραγματικότητα πιο πολύπλοκα, από το να πούμε στον άλλο πώς να νιώθει καλά «μέσα του» (ή να νομίζει ότι νιώθει καλά μέσα του…) και …να αγνοεί όλους τους άλλους!!!

Τα κομμάτια μιας φυσιολογικής ζωής, δεν συμπληρώνονται μόνο από έναν «καλό εαυτό», όσο καλός ή διατεθειμένος να μάθει περισσότερα κι αν είναι…

"Έχω κατάθλιψη;" Συμπτώματα, αιτίες και προστατευτικοί παράγοντες

Παρουσιάζεται ως ένα ψυχικό νόσημα- «μάστιγα».

Η κατάθλιψη, με αριθμό κρουσμάτων που αυξάνεται και στη χώρα μας, αφορά, πράγματι, άμεσα ή έμμεσα, έναν αρκετά μεγάλο αριθμό ατόμων. Ωστόσο, είναι μια διαταραχή η οποία δεν είναι υποχρεωτικό ότι, από τη στιγμή που θα γίνει αντιληπτή, θα παραμένει για όλη τη διάρκεια της ζωής του ατόμου που την εμφανίζει.

Τελικά, σε τι οφείλεται η κατάθλιψη και ποια είναι τα συμπτώματά της;

Η κατάθλιψη, αποτελεί μια διαταραχή της διάθεσης, δηλαδή του τρόπου, με τον οποίο «χρωματίζεται» συναισθηματικά, η αντίληψή μας για τον κόσμο και για τον εαυτό μας. Ας πούμε, ότι πρόκειται, δηλαδή, για μια προδιάθεση η οποία θεωρείται «παθολογική» επειδή είναι πιο «πεσμένη» από το «φυσιολογικό».

Στο σημείο αυτό, θα ήταν παράλειψή μας, εάν δεν διευκρινίζαμε ότι αυτό το άρθρο, δεν φιλοδοξεί να λειτουργήσει ως ένα ανάγνωσμα που από μόνο του θα αρκούσε ώστε να καταλάβουμε καλά την πολύπλοκη αυτή διαταραχή. Ωστόσο, σε αυτή την παρουσίαση, θα σταθούμε περισσότερο σε κάποιες αλήθειες, οι οποίες, αναδεικνύουν κάποιες όψεις της κατάθλιψης που ίσως οι περισσότεροι από εμάς γνωρίζουμε λιγότερο, αναιρώντας έτσι, κάποιους «μύθους» που εξακολουθούν να υπάρχουν γι’ αυτήν…

Πρώτα απ’ όλα, σε σχέση με τα συμπτώματα της ασθένειας και τη χρονική τους «επιμονή», πρόκειται για μια ασθένεια που μπορεί να απειλήσει τη ζωή του ατόμου, ωστόσο είναι θεραπεύσιμη.

Does real happiness imply feeling exclusively positive emotions? An article about Aristotle’s concepts on social relations’ pleasures

Optimism and positive emotions are usually connected with “happiness”.  Positive thoughts and emotions are indeed essential for feeling better through getting with our own interests as well as adapting in different testing situations. Optimism is more like a personal attitude but happiness has of course several meanings. I was just wondering in what extent could happiness, success and relevant “wishful thinking” be more than “individual” affairs…

In other words, why is it necessary to turn out to “neurons” or “chemical” and “biological” procedures in order to study and affect psychological aspects of emotions and motivations? In fact our approaches should seriously consider that we are “naturally” social and political objects, as Aristotle says. This means that there is a general “need” for companionship that preexists in human nature. This “natural” trend obviously shows a positive inclination towards “good” in every human being as Plato had described including the more practical issue of being just in order to coexist peacefully as Aristotle later explained.

Let’s try to expound Aristotle’s clear concepts about the “political nature” of human beings itself.

Πώς να γίνετε καλύτεροι στην πειθώ, μέρος δεύτερο: «ιδιόρρυθμα» χαρακτηριστικά της πειθούς…

Τα φαινόμενα πειθούς και επιρροής, εμπνέουν για συγκεκριμένους ιστορικούς και κοινωνικοπολιτικούς λόγους, τις πρώτες κιόλας έρευνες της κοινωνικής ψυχολογίας. Η κοινωνική ψυχολογία, εξετάζει αυτά τα φαινόμενα, προσπαθώντας να αρθρώσει τη σχέση μεταξύ, ατομικών/ ψυχολογικών παραγόντων, δηλαδή παραγόντων που αφορούν την ιδιοσυγκρασία και τις γνωστικές διαδικασίες, με τις σχέσεις των ατόμων και την υπαγωγή τους σε ομάδες με «θέση» και με τους ευρύτερους κοινωνικούς παράγοντες της κουλτούρας, της ιδεολογίας και των αξιών που σχετίζονται με τα κοινωνικά πλαίσια. Γενικά, μπορεί να γνωρίζουμε, ήδη, κάποια από τα χαρακτηριστικά των διαδικασιών πειθούς και επιρροής, από την εφαρμογή τους στη διαφήμιση και στις πωλήσεις.

Ποια είναι όμως, τα «ιδιόρρυθμα» χαρακτηριστικά, αντιφατικά εκ πρώτης όψεως, που έχουν αυτές οι διαδικασίες;

Is it finally so easy to “listen actively” and consider different views in our daily routines?

“Active listening” is undoubtedly a basic skill while teaching other people how to be more empathetic to their fellows. Indeed keeping in touch with others still remains the overall object. The following example had been a personal experience: It was morning and I had a cup coffee while preparing a speech about “active listening” when a friend phoned to ask me to check an article that he was planning to publish and give him my opinion. I said “yes” to him and continued working on my project. It was later that I realized I had completely forgotten my friend’s request…

I thought about this incident for a little while and then I asked myself an honest question: “We try hard to get further education on “active listening”, “empathy”, and “communication skills” but how ready are we to meet other people and spend time with them in order to “consider their different views”? And if we can’t find time to meet our grandparents, friends and students etc. so when we can meet “another” person to practice our communication skills? And finally, are we ready and available to “listen actively” while we are engaged to certain activities of our daily routines?”

These questions don’t have a mind to judge our intentions. Of course, someone who wants to learn more about communication skills and especially “active listening” has certain positive motivations as the result of interest on his fellows. But this does not mean that people who are not interested in being taught these verbal skills are not so “good” or “empathetic”. In fact there are many ways to practice “empathy” and “understanding” including touch and non-verbal communication. I was just wondering why we should practice “isolated” skills while we could plan our lives in a different way so as to be -in a more “physical” way- near our families and friends, having true eye contact with them, sharing our problems with them, practicing empathy, openness and support instead of being busy or silent and feeling desperate or alone…

But what features of our daily routines make it difficult for the “different views” to be included?