Δημιουργική ζωή και υγεία του εγκεφάλου

Ο εγκέφαλος είναι το ζωτικό όργανο, που συντονίζει κι ενοποιεί τις εμπειρίες μας. Η ιδιαιτερότητα του εγκεφάλου, σε σχέση με τα άλλα όργανα του σώματος μας, είναι, κατά τη γνώμη μου, ότι χρειάζεται τροφή, ανατροφοδότηση και προσοχή σε όλα τα επίπεδα και ταυτόχρονα τα μηνύματά του αξιολογούνται πιο δύσκολα επειδή περιλαμβάνουν και σκέψεις και μηνύματα και συμπεριφορές.

Σε γενικές γραμμές, προκειμένου να σεβόμαστε τις ανάγκες του εγκεφάλου και να προλαμβάνουμε τις ασθένειες του, θα πρέπει να εστιάσουμε στους τομείς: ψυχική υγεία, άσκηση/ κίνηση (και καλή διατροφή χωρίς καταχρήσεις), ποιότητα αισθητηριακών εμπειριών, κοινωνική ζωή, νέες δραστηριότητες και δημιουργικότητα*. Στο σημείο αυτό, καλό να είναι να διευκρινιστεί ότι η φυσική άσκηση, μέσω απλών καθημερινών δραστηριοτήτων, μπορεί να οργανωθεί για όλες τις ηλικίες και με τη συνεργασία φυσιοθεραπευτή και εργοθεραπευτή κι ότι είναι πιο ευχάριστη όταν γίνεται σε ομάδες. Σε σχέση με την ψυχική υγεία, η αντιμετώπιση των συμπτωμάτων της κατάθλιψης κρίνεται βασική για την πρόληψη της νόσου Αλτσχάιμερ αλλά και η κοινωνική ζωή σχετίζεται με την καλή ψυχική υγεία και την υγεία του εγκεφάλου. Η καλή υγεία και λειτουργικότητα των αισθητηρίων οργάνων (κυρίως της όρασης και της ακοής) είναι επίσης σημαντική για την ποιότητα ζωής, επειδή ο εγκέφαλος είναι ένα όργανο που ζει από την πληροφόρηση (με αυτόν τον τρόπο ενδυναμώνονται οι νευρώνες του και δημιουργούνται οι νέοι)! 

Στη διαδικασία διατήρησης ενός υγιούς εγκεφάλου, είναι σημαντικό το άτομο να απασχολείται και να συμμετέχει σε νέες δραστηριότητες, κυρίως σε ομαδικές δράσεις. Αυτό, όμως, που είναι το πιο εντυπωσιακό, είναι, οι θετικές αντιδράσεις του εγκεφάλου στις δημιουργικές δραστηριότητες και ιδιαίτερα στη μουσική! Μάλιστα, η ενασχόληση με το παίξιμο μουσικής σε σχέση με την απλή ακρόαση, φαίνεται ότι εμπλέκει περισσότερο όλες τις περιοχές του εγκεφάλου και μάλιστα συνδυαστικά μεταξύ τους, πολλαπλασιάζοντας τα οφέλη, αφού εμπλέκει τη μνήμη, το συναίσθημα, τις αισθητηριακές εμπειρίες, την αισθητική**...

Χριστίνα Καλαβρή,

Ψυχολόγος με ειδίκευση Εγκληματολογίας.

________

*Την Τετάρτη 20 Σεπτεμβρίου, είχα την τιμή να παραβρεθώ στην εκδήλωση της Ελληνικής Εταιρείας Νόσου Alzheimer και Συγγενών Διαταραχών Χαλκίδας, συνοδεύοντας άτομα των ΚΑΠΗ Δήμου Διρφύων-Μεσσαπίων. Οι ομιλητές (Αγγελίδου, Πολίτης, Ζήσης, Λαθούρα) ήταν κορυφαίοι στους επιστημονικούς τομείς τους και οι συμβουλές που έδωσαν στο ακροατήριο ήταν τόσο ουσιαστικές όσο και εφικτές στην καθημερινότητα. Οι τομείς στους οποίους επικεντρώθηκαν, αφορούσαν την υγεία του εγκεφάλου, την ποιότητα ζωής μέσω της καθημερινής άσκησης του σώματος και τη μουσικοθεραπεία μέσω και της εκμάθησης μουσικών οργάνων. 

Η Πρόεδρος και οι εθελοντές της Ελληνικής Εταιρείας Νόσου Alzheimer και Συγγενών Διαταραχών Χαλκίδας προσφέρουν ποιοτική ενημέρωση και υψηλού επιπέδου υπηρεσίες που μπορούν να βοηθήσουν στην πρόληψη και στη φροντίδα των ενδιαφερομένων. Επίσης, ενημερωθήκαμε ότι, διοργανώνονται σημαντικές δράσεις για την ψυχαγωγία και την ποιότητα ζωής στην τρίτη ηλικία σε συνεργασία με ομάδες της πόλης. Η Παγκόσμια Ημέρα Αλτσχάιμερ γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 21 Σεπτεμβρίου.

** Περισσότερα στο: "How playing an instrument benefits your brain", Anita Collins, διαθέσιμο στο you.tube.

Η «ψευδαίσθηση» ως κίνητρο για δράση και η δημιουργική ζωή…

Εισαγωγικά

Μερικές φράσεις, όταν ερχόμαστε για πρώτη φορά σε επαφή μαζί τους, μοιάζουν σαν να έχουν ενώσει σε ένα, όλα τα τραγούδια που σιγομουρμουρίζαμε χωρίς να τα έχουμε ποτέ ακούσει… Από μια πρόσθεση μπορεί να προκύψει αφαίρεση, αλλά μερικές φορές κι από την αφαίρεση μπορεί να προκύψει πρόσθεση…

Διαβάζοντας με πολλή προσοχή το «Δυσσέας, Οδοιπορικό μνήμης» του Αργύρη Ελληνικού, για τις ανάγκες της εκδήλωσης «Βραδιά Λογοτεχνίας» στα Πολιτικά, ανακάλυψα θησαυρούς που αξίζει να μοιραστεί κάποιος με τους αναγνώστες ενός ιστολογίου ψυχολογίας. Ωστόσο, δεν θα κάνω περιγραφές και κριτικές… Τα λόγια, όσο εύστοχα κι αν είναι, έχουν τον κίνδυνο να είναι πολλά ή λίγα, ενώ αυτό που αξίζει είναι, η ανακάλυψη του γιατρού, ζωγράφου και συγγραφέα από τον αναγνώστη (και τονίζω αυτήν την ανακάλυψη ιδιαίτερα για το νεανικό κοινό που πιθανόν αναζητά ενδιαφέροντα ερεθίσματα και ιδιαίτερες συγκινήσεις σε νέα έργα με κλασική αξία)… Το άρθρο αυτό, στην πραγματικότητα, είναι κάτι πολύ παραπάνω από μια προσπάθεια αποκατάστασης, επειδή, στον περιορισμένο χρόνο της εκδήλωσης, δεν είχαμε την ευκαιρία να μοιραστούμε με το κοινό ολόκληρη την ιστορία με «το βιολί»... Κι επειδή αγαπάμε το ωραίο με απλότητα, ευχαριστώ πολύ το συγγραφέα, που δέχτηκε με ευχαρίστηση να συζητήσουμε για τα παιδαγωγικά μηνύματα αυτού του μοναδικού έργου κι ελπίζω ότι θα δοθεί σύντομα η ευκαιρία να παρουσιάσουμε στο κοινό κι άλλα ενδιαφέροντα θέματα...

«Ο παράδεισος, το να είναι κανείς ευτυχισμένος,

έχει να κάνει με τη δημιουργική ζωή,

την  αντίληψη του δυσάρεστου

και τη μετουσίωσή του σε ευχάριστο».

(Αφιέρωση του συγγραφέα Αργύρη Ελληνικού, υπογράμμιση Χ.Κ.)

Ένα χαρακτηριστικό της δημιουργικής ζωής, είναι, το να μετουσιώνουμε τις άσχημες καταστάσεις σε ελπίδα και χαρά της ζωής... Από αυτή τη διαδικασία, φαίνεται ότι μπορεί να προκύψει μια αίσθηση συνέχειας, νοήματος και ανόδου…

Από την πλευρά της επιστήμης της ψυχολογίας, θα μπορούσαμε να πούμε ότι δεν είναι όλες οι «ψευδαισθήσεις» της ίδιας «τάξεως»… Θέλω με αυτό να πω ότι, για τα «παρεξηγημένα» συναισθήματα και φαινόμενα της ανθρώπινης ψυχής, εξακολουθούν να υπάρχουν οι μέσες διαβαθμίσεις στις οποίες εκείνα μπορούν να λειτουργήσουν ευεργετικά για τον ψυχισμό, ως άμυνες ή/ και, ακόμη καλύτερα, ως κίνητρα για δράση*. Ο ορισμός της ψευδαίσθησης, σε ένα λεξικό, θα περιοριζόταν, πιθανότατα, στην περιγραφή μιας ψεύτικης αίσθησης, μιας κατάστασης που αποδεδειγμένα δεν υπάρχει. 

Στο άρθρο αυτό, κάνουμε λόγο, όχι για διαδικασίες ωραιοποίησης αλλά για το πώς από αυθεντικές εμπειρίες (εάν διαβάσει κάποιος το Δυσσέα μπορεί να διαπιστώσει ότι μπορεί να πρόκειται ακόμη και για γυμνές αλήθειες) μπορεί να προκύπτει η ελπίδα, μέσα από την αισιοδοξία, και για τις συνθήκες υπό τις οποίες η ελπίδα αυτή μπορεί να επαληθευτεί…

Στο Δυσσέα, ο Ελληνικός,