Επίπεδα εύστοχης επικοινωνίας, μέρος δεύτερο: προϋποθέσεις επιτυχημένων συν-ομιλιών

Η καλή επικοινωνία και η καλή ψυχολογία, συνδέονται σε πολλά σημεία, όμως, μοιράζονται και μια κοινή, εν μέρει ανεκπλήρωτη, μεγάλη υπόσχεση, που αφορά το "μέλλον": υποτίθεται ότι θα μπορούσαν να λύσουν, αποτελεσματικά, τα περισσότερα από αυτά που θεωρούμε "σύγχρονα προβλήματα"…

Γιατί, όμως, παρόλο που οι γνώσεις, όπως επίσης και οι δυνατότητες επαφής και ενημέρωσής μας αυξάνονται, μερικές φορές έχουμε την αίσθηση ότι απομακρυνόμαστε περισσότερο από την καλή επικοινωνία;

Πρώτα απ’ όλα, επειδή, οι στόχοι της επικοινωνίας, δεν είναι ατομικές υποθέσεις που μπορούν να επιτευχθούν με ανταγωνιστικούς όρους: αντίθετα, χρειάζονται (έμπρακτη) συναίνεση όλων των συμμετεχόντων σε πολλά επίπεδα και κατάλληλα πλαίσια διεξαγωγής, όπου, η δόμηση και τα επίπεδα συνεργασίας, θα είναι ανάλογα του ύψους των στόχων που θέτουμε. Για παράδειγμα, προκειμένου μια συνομιλία να ανταποκρίνεται σε έναν υψηλό στόχο, όπως είναι η επίλυση ενός προβλήματος, θα πρέπει, οι εμπλεκόμενες πλευρές, πρώτα να έχουν αντιληφθεί το πρόβλημα, έπειτα να συμφωνήσουν σε ένα ραντεβού διαλόγου, στη συνέχεια να συμφωνήσουν σε κάποιες κοινές οπτικές και ακόμη, να νιώθουν περίπου το ίδιο, τόσο για τις επιπτώσεις του όσο και για τις εναλλακτικές και την ανάγκη αποκατάστασής του.

Γενικά, μια επιτυχημένη συνομιλία, έχει ορισμένα βασικά συστατικά…

"Ήταν τόσο απλό τελικά!": "λάθη" και εναλλακτικές που αφορούν την εύστοχη επικοινωνία μεταξύ γονέων και παιδιών όταν υπάρχει κάποιο ανησυχητικό σύμπτωμα

Το ότι αυξάνεται η ενημέρωση των γονέων γύρω από θέματα ψυχολογίας, δεν λειτουργεί, σε όλες τις περιπτώσεις, αποκλειστικά προωθώντας την αμοιβαία κατανόηση και την ενσυναίσθηση μεταξύ γονέων και παιδιών, ενώ, σε ορισμένες περιπτώσεις, μπορεί ακόμη και να «προκαταβάλλει» αρνητικά τους γονείς, να τους αγχώνει ή να τους ανησυχεί... Εάν είναι μια φορά λανθασμένο, το να ...γκουγγλάρουμε τα μεμονωμένα συμπτώματα που παρατηρούνται στους ενηλίκους, επιχειρώντας διαγνώσεις και προβλέψεις χωρίς τους ειδικούς, τότε, όταν αυτός ο τρόπος ενημέρωσης αφορά τα παιδιά, κάνουμε σίγουρα ένα διπλό λάθος...

Η ψυχολογία, είναι μια επιστήμη, που στον κοινό νου, αποτυπώνεται κάπως απλοϊκά σαν να αναζητά τις αιτίες των συμπτωμάτων που παρατηρούνται "εδώ και τώρα", σε "τραύματα", παραλείψεις, έντονες εσωτερικές συγκρούσεις ή βιολογικούς παράγοντες. Στην πραγματικότητα, όμως, το νόημα κάθε συμπτώματος στα παιδιά, διαφέρει ανάλογα με την ηλικία που εμφανίζεται, όπως και η έντασή και η συχνότητά του, αλλά και η συνύπαρξή του με άλλα συμπτώματα, εξαρτώνται από ένα σωρό παράγοντες που δεν μπορεί να αντιληφθεί ο μη-ειδικός, κυρίως επειδή δεν μπορεί να έχει ολοκληρωμένη θεωρητική κατάρτιση ούτε αντικειμενικά μέτρα σύγκρισης.
"Ήταν τόσο απλό τελικά, μα πώς δεν το είχα σκεφτεί τόσον καιρό;", μονολογεί μια μητέρα. Όταν προηγουμένως με είχε ρωτήσει, "Μα, γιατί να συμβεί αυτό στο παιδί, τώρα;" η μητέρα, δεν μπορούσε να έχει παρατηρήσει "απ' έξω" ότι, προσπαθώντας να είναι μια πάρα πολύ καλή μητέρα, η κοινή «λογική» που, με ευστροφία κατά τα άλλα, χρησιμοποιούσε στους τρόπους επικοινωνίας με το παιδί και στις υποθέσεις της, την απομάκρυνε πιο πολύ, τελικά, από τις αιτίες των "προβλημάτων" που είχε εντοπίσει στο παιδί…

Προκειμένου να αναφερθούμε σε πιθανά "λάθη", θα πρέπει βέβαια, εξαρχής να ξεκαθαρίσουμε ότι, τα παραδείγματα που θα παραθέσουμε παρακάτω, είναι ενδεικτικά "λάθη" που ως γονείς μπορούμε να δουλέψουμε με αυτά, ώστε να βρούμε καλύτερες εναλλακτικές και δεν είναι συμπεριφορές που γίνεται έτσι απλά να τις αποφύγουμε τελείως, από τη μια μέρα στην άλλη. Επίσης, το κλίμα ενός σπιτιού, δεν μπορεί να αλλάξει από τη μια μέρα στην άλλη, εάν δεν (συν)εργαστούμε όλοι μαζί πάνω σε αυτό και μερικές φορές, χρειάζεται πράγματι "σκληρή δουλειά"... Παρόλα αυτά, τα παιδιά, καθώς η ανάπτυξή τους προχωρά περνώντας από τα διαφορετικά ηλικιακά στάδια, έχουν εκ νέου ευκαιρίες να αναπληρώσουν παλαιότερα "κενά"...

Ποια είναι όμως, τέτοια "λάθη";

Η αναγέννηση είναι χαρακτηριστικό της ζωής κι όχι μια υπόσχεση για να νιώσουμε προσωρινά καλά!

Συχνά, προσπαθώ να πείσω τα άτομα για τους λόγους που "πρέπει" να είναι αισιόδοξα... Λίγες φορές στη ζωή μου θα πω "πρέπει"... Ποια είμαι εγώ για να πω "πρέπει", ακόμη κι αν από την πλευρά του δικού μου αντικειμένου έχω αρκετές ενδείξεις ότι κάτι "λειτουργεί"; Οι πίστεις και οι αξίες των ατόμων, είναι, τελικά, πολύ πιο "πάνω" από αυτά που θα μπορούσαμε να "αλλάξουμε", όσο συστηματικά κι αν εργαζόμασταν με το αίτημα και την προσπάθεια του ατόμου που απευθύνεται σ' εμάς ως ειδικούς...

Δεν μπορούμε να επιβάλλουμε, λοιπόν, σε κανέναν ότι "πρέπει" να είναι αισιόδοξος, ειδικά όταν βάλλεται, καθημερινά, από αρνητικές ειδήσεις και κυνικά σχόλια που μοιάζουν να αναφέρονται σε "αληθινές" πλευρές της ζωής...

Θα παραθέσω, σύντομα, ένα, διαφορετικού περιεχομένου κείμενο:

Όταν ξεκίνησα να γράφω σε αυτό το ιστολόγιο, άρχισα να σκέφτομαι τα παραδείγματα της καθημερινής ζωής ως πιθανά "μαθήματα". Κάποιες φορές, πιο οικείες εικόνες, μεταφέρουν, απευθείας, πιο ουσιώδη μηνύματα... Επειδή η ενασχόληση με τα λουλούδια είναι αυτό που με έχει φέρει, πιο κοντά στα μεγάλα μυστικά της ζωής, είναι ευκαιρία να καταθέσω μια εμπειρία: Όλα τα λουλούδια είναι, βέβαια, όμορφα και αυτό που με συναρπάζει περισσότερο είναι ότι, όπως συμβαίνει αρκετές φορές στη ζωή, μάλλον ανθίζουν όλα μαζί... Έχω όμως κι ένα πιο αγαπημένο λουλούδι... Ίσως, να το αγαπώ περισσότερο, επειδή μου θυμίζει, ταυτόχρονα, τα παιδικά μου χρόνια και συμβολίζει, για μένα, "τοπικότητα"... Ίσως να το αγαπώ επειδή ήταν πάντα αδύναμο κι ήταν από τα λίγα πράγματα που με έχουν κάνει να νιώσω κάπως ενοχικά, μήπως κάτι κάνω εγώ "λάθος"... Το λουλούδι μου, λοιπόν, τη μια μέρα προσπαθούσε να πάρει τα πάνω του, την άλλη ξανά "πίσω" κ.ό.κ., ως που κόλλησε μάλλον κάποιο είδος ψώρας και γέμισε άσπρα "βαμβάκια"...

Πόσες άραγε γνώσεις, κοιμούνται μέσα μας, ώσπου να έρθει ένα "πρόβλημα" και να τις ξυπνήσει;

Κάποτε, μάλλον θα ήμουν μικρής ηλικίας, είχα ακούσει ότι ο ψεκασμός με υγρό πιάτων ενδείκνυται σε τέτοιες περιπτώσεις. Πήρα τη μεγάλη απόφαση χωρίς να συμβουλευτώ κανέναν... Εν τω μεταξύ, το φυτό δεν φαινόταν από την ασπρίλα... (Συχνά είμαι "πρωτόγονη" και "ακραία" με τα λουλούδια μου, δε λέω, αλλά επειδή όλη η υπόλοιπη ζωή μου είναι διάβασμα και μελέτη, τα αντιμετωπίζω ως έναν τομέα πιο "ελεύθερο"...) Το ψέκασα μουδιασμένη και ...ξεράθηκε τελείως! 

Αυτό που λέμε πίστη, έρχεται, μάλλον κάπου εδώ: δεν μπορεί, που θα πάει, θα γίνει έτσι, μετά θα γίνει αλλιώς, θα ξαναζωντανέψει το φυτό! Η αναγέννηση, ξεκίνησε από γύρω γύρω κι όχι από τον κορμό του... Τα πρώτα θετικά μηνύματα... Συνέπεσε και με καλό καιρό για την εποχή, δε λέω... Σήμερα, το είδα στα καλύτερα του! Βρε κοίταξε το εκεί! Φτου, φτου... 

Έτσι δεν είναι η ζωή; Κάνουμε υπομονή για όσο τα "ξερά" κομμάτια, συνυπάρχουν με το νέο που γεννιέται ή μάλλον αναγεννιέται, μέχρι αυτό να ορθοποδήσει, όπως το καμένο δάσος... 

Επειδή κάθε έμψυχο ον έχει μέσα του την αναγέννηση!

Η αισιοδοξία είναι μια στάση ζωής που έχει ως στόχο να "χρυσώσει το χάπι" ή να φέρει αποτελέσματα που είναι προσωρινά; 

Εγώ λέω, ότι όταν αμφιβάλλουμε για την αισιοδοξία, αμφιβάλλουμε για τη ζωή, για την αναγέννηση και για τη σοφία που υπάρχει στον κόσμο... 

Χ.Κ.

Επίπεδα εύστοχης επικοινωνίας, μέρος πρώτο: χαρακτηριστικά των επιτυχημένων ομιλιών

Η επικοινωνία, παρουσιάζεται, γενικά, ως κάτι "μυθικό", δηλαδή κάτι, που θα μπορούσε να λύσει όλα τα προβλήματα στο μέλλον... Παρόλο που συχνά διαψεύδονται οι προσδοκίες μας από την "καλή επικοινωνία", συνεχίζουμε να πιστεύουμε και ότι μπορούμε να κάνουμε καλύτερη διαχείριση εντυπώσεων μέσα από αυτή και ταυτόχρονα, ότι μπορούμε να γίνουμε (ακόμη πιο) απλοί ή/ και αληθινοί...

Όταν εκφέρουμε λόγο μπροστά σε περισσότερα άτομα, κάπως πιο επίσημα, ας πούμε, συχνά, ασχολούμαστε όχι μόνο με το μήνυμα και το νόημα, αλλά και με τον τρόπο που θα γίνουμε περισσότερο εύστοχοι, "λιτοί" ή "σύνθετοι", ευκρινείς, πειστικοί, ελκυστικοί, αρεστοί ή "συγκρουσιακοί" κτλ, διαστάσεις οι οποίες αφορούν τη σχέση μας με ένα, ανομοιογενές, κατά τα άλλα, ακροατήριο...
Επικοινωνιακός, κατά τη γνώμη μου, είναι αυτός, που προωθεί την έκφραση και την κατανόηση, προσπαθώντας φιλότιμα να φέρει στο λόγο τα εξω-λεκτικά στοιχεία, μαζί και τα συναισθήματα, που θεωρεί κρίσιμα, κι όλα αυτά, το "σωστό" χρόνο και στη "σωστή" δόση... Με λίγα λόγια, πρόκειται για μια "εξίσωση" που, υπό άλλες συνθήκες, (αν δηλαδή υπολογίζαμε μόνο τους παράγοντες "σωστό", "ουσιαστικό" ή "κρίσιμο",) θα μας έφερνε ...πονοκέφαλο και θα μας στερούσε την αξία του αυθορμητισμού και του να είμαστε οι εαυτοί μας, διαστάσεις που σαφώς επηρεάζουν την (καλή) επικοινωνία...

Κάθε ομιλητής, έχει, προφανώς, τη δική του αξία και "περιουσία" γνώσεων, που εκφράζεται σε συνδυασμό με τις στάσεις, τα συναισθήματα και τις πεποιθήσεις του και μια δική του "συνταγή" επικοινωνίας, η οποία επηρεάζεται και από τις περιστάσεις, ανάλογα και με άλλους στόχους που, ενδεικτικά μόνο κάποιους από αυτούς αναφέραμε παραπάνω...

Γενικά, όμως, μια πετυχημένη ομιλία, εξαρτάται:

"Διάβασμα στο σπίτι"*

Οι εργασίες στο σπίτι, μπαίνουν από τους εκπαιδευτικούς, ώστε οι μαθητές να κάνουν πρακτική εξάσκηση σε νέες δεξιότητες, να προετοιμάζονται για την ύλη που ακολουθεί και κυρίως, να μαθαίνουν να γίνονται υπεύθυνοι και αυτόνομοι στη μελέτη των μαθημάτων τους, ακολουθώντας οδηγίες και αναπτύσσοντας «στρατηγικές». Η συμβολή των γονέων, είναι σημαντική σε αυτή τη διαδικασία, αφού, εμπλεκόμενοι ενεργά, ιδιαίτερα βοηθώντας τα παιδιά τους στις μικρότερες τάξεις, έχουν την ευκαιρία να παρακολουθούν την εκπαίδευση των παιδιών τους, να τα υποστηρίζουν ενεργά και να συμβάλλουν στην ανάπτυξη «στρατηγικών» αυτονόμησης.

Στην πραγματικότητα, το κάθε παιδί είναι μοναδικό, ακόμη κι όταν πρόκειται για αδέρφια, συνεπώς, η συμπεριφορά των γονιών στο διάβασμα των παιδιών τους, διαφέρει ανάλογα με το χαρακτήρα του κάθε παιδιού. Είναι, ωστόσο, πολύ σπάνιο, το να αυτονομηθεί ένα παιδί, όσον αφορά τη μελέτη των μαθημάτων του στο σπίτι, χωρίς να χρειαστεί ποτέ καμία βοήθεια από τους γονείς του ή από το μεγαλύτερο αδερφάκι του. Για το διάβασμα των παιδιών, χρειάζεται να έχουμε υπομονή και να δείχνουμε πάντοτε έμπρακτα ότι είμαστε διαθέσιμοι, ώστε να τα κάνουμε να νιώθουν ασφάλεια και να αντιμετωπίζουν χωρίς άγχος τις υποχρεώσεις τους. Η αυτοπεποίθηση, είναι μια επιπλέον δεξιότητα που αναπτύσσεται σε αυτή τη διαδικασία και έχει επίσης σημαντικό ρόλο στη μείωση του άγχους. 
Φαίνεται όμως, ότι υπάρχουν ορισμένες πιο ειδικές συμβουλές, οι οποίες, μπορούν σίγουρα να μειώσουν το άγχος και των δυο πλευρών, να απλοποιήσουν αλλά και να κάνουν περισσότερο απολαυστική, αυτήν την κοινή προσπάθεια:

Η διαχωριστική γραμμή της αισιόδοξης σκέψης

Σε αυτό το ιστολόγιο, αρκετές φορές, έχουμε αναφέρει ότι, ένας πιο επιστημονικός τρόπος να βλέπουμε τα πράγματα, συχνά παρουσιάζει διαφορές σε σχέση με την "κοινή λογική". Συχνά επίσης, διαβάζουμε κάτι (ή λέμε ότι το γνωρίζουμε επειδή το "πήρε το μάτι μας") που μας φαίνεται, εκ πρώτης όψεως, ήδη γνωστό ή απλοϊκό ή πολύ κατανοητό και θεωρούμε ότι είναι εύκολο να το εφαρμόζουμε συστηματικά ή ότι είμαστε πεπεισμένοι για τους λόγους για τους οποίους αυτό προτείνεται και είναι χρήσιμο... Ένα τέτοιο παράδειγμα, είναι η έννοια της αισιοδοξίας. 

Η αισιοδοξία, περιλαμβάνει ένα "κομμάτι" εμπιστοσύνης στον εαυτό και στους άλλους, ένα "κομμάτι" (επιλεκτικής) "αφέλειας"/ "άγνοιας" σχετικά με το "κακό", ένα συναισθηματικό "κομμάτι" που αναφέρεται, γενικά, στην καλή προδιάθεση ότι στο μέλλον θα συμβαίνουν θετικά πράγματα, ένα συναισθηματικό "κομμάτι" που περιλαμβάνει "αντισώματα" στις "ματαιώσεις", τις αναβολές και τις απογοητεύσεις, το οποίο σχετίζεται τόσο με τις διαπροσωπικές σχέσεις όσο και με τα δυο "κομμάτια" που αναφέραμε προηγουμένως, ένα "κομμάτι" που αφορά τις συμπεριφορές και σχετίζεται με το "άνοιγμα" και τη δοκιμή διαφορετικών εμπειριών και τη διάθεση να δίνουμε περισσότερες ευκαιρίες κ.ό.κ. 

Η αισιοδοξία έχει να κάνει, με την κριτική ικανότητα, τη δημιουργικότητα, την ενσυναίσθηση/ συναισθηματική κατανόηση (ή αλλιώς αυτό που λένε "συναισθηματική νοημοσύνη") και γενικότερα, με τον τρόπο με τον οποίο έχουμε την τάση να προσλαμβάνουμε το "σύνολο" και να του δίνουμε "νόημα"...

Η αισιοδοξία, κατά τη γνώμη μου, δεν είναι απλά οι "θετικές σκέψεις". Δεν είναι μια στάση ζωής που προτείνεται για να κάνει τις συμβουλές των ψυχολόγων πιο ενδιαφέρουσες ή πιο "εμπορικές" και δεν είναι, απλά, μια θετική προδιάθεση η οποία δεν έχει και βαθύτερα ερείσματα. Η αισιοδοξία, δεν περιορίζεται στο να αναζητώ "θετικές πλευρές" ή να λέω "δε βαριέσαι, υπάρχουν και χειρότερα". Δεν είναι, σε καμία περίπτωση, το να δίνουμε στους άλλους ελπίδες που είναι ψεύτικες, ούτε καν το "να χρυσώνουμε το χάπι"... Η αισιοδοξία, είναι το πνεύμα της σχέσης που συνάπτουμε με τους πελάτες μας κι όχι ένα "μάθημα" που θα μπορούσαμε να τους "διδάξουμε" θεωρητικά. Είναι, επιπροσθέτως, αυτό που θέλουμε να εμπνεύσουμε στις κοινότητες, καθώς η εμπιστοσύνη "περνάει" στις σχέσεις μας, μέσα από την αισιοδοξία που προκύπτει από την ατομική ενδυνάμωση. 

Η αισιοδοξία, λοιπόν, δεν είναι κάτι που θα μπορούσαμε, θεωρητικά, να το προσθέταμε στον τρόπο σκέψης των ατόμων σε όποιες "δόσεις" θέλουμε. Είναι μια στάση ζωής, που επηρεάζει πιο βαθιά τον τρόπο σκέψης, ως τις πεποιθήσεις των ατόμων. Αυτή η στάση ζωής, κάποιες φορές, προϋποθέτει μια διαχωριστική γραμμή με σκέψεις και συμπεριφορές του παρελθόντος... 

Ποια είναι, όμως, τα χαρακτηριστικά της;

• Είναι ειλικρινής,
• πηγάζει από "μέσα" και αναζητά "έξω" τα σύμφωνα στοιχεία, 
• δεν μπαίνει στη διαδικασία να μετρήσει ακριβώς τα "καλά" και τα "κακά", αλλά, γνωρίζοντας ότι πάντα θα υπάρχουν δυσκολίες, συνεχίζει να κοιτάζει τι μπορεί να κάνει για να αποκαταταστήσει/ μετριάσει τις συνέπειές τους,
• είναι υπεύθυνη στάση και δεν φοβάται να αναλάβει τις ευθύνες της,
• αναζητεί ισορροπία στο "σύνολο" προσθέτοντας θετικά κι όχι αποκρύπτοντας αρνητικά στοιχεία,
• κατανοεί τις ανθρώπινες δύσκολες θέσεις και δίνει ευκαιρίες και ελαφρυντικά,
• προσανατολίζει τις πράξεις της στην εμπέδωση της εμπιστοσύνης!

Ο αισιόδοξος τρόπος σκέψης, επομένως, δεν ακολουθείται μόνο στα ..."εύκολα", αλλά χρειάζεται μια διαχωριστική γραμμή: όταν αποφασίσουμε να τραβήξουμε αυτή τη γραμμή, θα διαχωρίζουμε τη θέση μας από την "κουλτούρα παραπόνων", "αρνητικών αποδόσεων" και "καταγγελίας" και θα προσανατολιστούμε στις σχέσεις και τις πράξεις εκείνες που, μέσα από την από κοινού καλλιέργεια, θα επιβεβαιώσουν τη θετική (προ)διάθεση! 

Χριστίνα Καλαβρή,

ψυχολόγος-εγκληματολόγος.

Η έμμεση βία του "αλλά..."

Κάνοντας λόγο για «εύστοχη επικοινωνία», δεν περιοριζόμαστε στα στοιχεία εκείνα που έχουν να κάνουν με τις «εντυπώσεις», αλλά, οφείλουμε να βάλουμε, από την πλευρά μας, μερικά λιθαράκια, ώστε να αποκαταστήσουμε τη θεραπευτική λειτουργία της επικοινωνίας. Άλλωστε, στην ιδιότητα του (δομημένου) ειλικρινούς διαλόγου να γεφυρώνει αποστάσεις, να παρηγορεί τα άτομα και να αποκαθιστά τα δυσλειτουργικά συμπτώματα, βασίζονται οι ψυχοθεραπευτικές προσεγγίσεις.

Επειδή, όμως, «η γλώσσα κόκαλα δεν έχει…», είναι προφανές ότι, τα λόγια μπορούν να παράγουν βία, τόσο άμεσα όσο και έμμεσα. Η έμμεση βία των λόγων, συχνά μπορεί να βρίσκεται και στα «αλλά...» που χρησιμοποιούμε.

Πώς, όμως, συμβαίνει αυτό;

Γενικά, έχουμε την τάση, όταν επικοινωνούμε, να εκφέρουμε κριτικές, περισσότερο από το να ακούμε τους άλλους ή να κάνουμε ερωτήσεις που προωθούν την καλή και ξεκάθαρη κατανόηση. Οι κριτικές αυτές, συχνά, είναι αρνητικές, δηλαδή, αναφέρονται σε μειονεκτήματα και «παραλείψεις» ή σε «παραφωνίες» και «αντιφάσεις» που αποδίδονται, κατά κανόνα στους «άλλους».

Υπάρχουν όμως και πιο έμμεσοι τρόποι εκφοράς αρνητικών κριτικών: Χρησιμοποιώντας το «αλλά», όταν αναφερόμαστε, σε γενικές γραμμές θετικά, σε κάποιο πρόσωπο, δημιουργείται, συνήθως, μια αίσθηση έμμεσης βίας στο διάλογο: αυτό συμβαίνει επειδή, συνήθως, το «αλλά» έχει ως στόχο, να απομονώσει κάποιο στοιχείο από το σύνολο. Δεν θα σταθούμε, όμως, στο (μελλοντικό) στόχο που μπορεί να έχει κάποιος που εκφέρει μια άδικη κριτική για κάποιον άλλο, ωστόσο, επειδή αναφερόμαστε στις αρχές της ειλικρινούς εύστοχης επικοινωνίας, θα θυμίσουμε εδώ, την έννοια του «τακτ» που επιβάλλει, το δικαίωμα καθενός να του συμπεριφέρονται ως σύνολο και μάλιστα με προκαταβολική καλοπιστία, δηλαδή, χωρίς να γίνεται αυτοσκοπός του διαλόγου η αναζήτηση παραλείψεων ή «παραφωνιών».

Το να παραθέτουμε ένα «αλλά…», δεν δηλώνει κριτική ικανότητα. Η κριτική ικανότητα, εστιάζει, όπως και το τακτ, στο σύνολο, οδηγώντας τα άτομα σε πιο αντικειμενικές σκέψεις και σε πιο ακριβείς περιγραφές των συμπεριφορών, χωρίς χαρακτηρισμούς και προσέχοντας ώστε να μην μειώνουμε τους «άλλους» σε προσωπικό επίπεδο…

Οι λόγοι για τους οποίους, ίσως πρέπει να χειριζόμαστε με «φειδώ» τα «αλλά» που αφορούν τους «άλλους», είναι, πρώτον ότι, χωρίς το «αλλά…», μπορούμε να παίρνουμε πιο ξεκάθαρες θέσεις, δηλαδή, να είμαστε περισσότερο ειλικρινείς με τους εαυτούς μας και με τους άλλους, δεύτερον ότι, το «αλλά…» δημιουργεί αποστάσεις στις σχέσεις μας και μειώνει την εμπιστοσύνη μεταξύ μας και τρίτον ότι, εάν το «αλλά…» δύναται να διαποτίζει αρνητικά το σύνολο εξαιτίας μιας, όχι και τόσο σημαντικής, λεπτομέρειας, αξίζει, τελικά, να φερόμαστε έτσι;

Μην ξεχνάμε ότι, αυτά που επιφυλάσσουμε για τον άλλο, είναι πιο σοφό να είναι προς την κατεύθυνση αυτού που επιθυμούμε κι εμείς για τους εαυτούς μας και προς την κατεύθυνση αυτού που επιθυμούμε να είναι ο κόσμος...

Επομένως, είναι πιο ωφέλιμο, στις κοινωνικές σχέσεις, το να επιφυλάσσουμε τα συνετά «αλλά…» μας, αποκλειστικά στο να παραθέτουμε «ελαφρυντικά» για τους άλλους κι όχι για να δημιουργούμε αμφιβολίες και λανθασμένες ή άδικες «εντυπώσεις»…

X. K. 

"Εύστοχη επικοινωνία"

Ανάμεσα στα πλεονεκτήματα της τεχνολογίας είναι και το ότι, η γνώση που προσθέτουμε, θα είναι "εκεί", όταν, κάποιος άλλος, θα είναι σε "ετοιμότητα" να την αναζητήσει και να επιλέξει κάτι που νομίζει ότι θα του φανεί, κάποτε, χρήσιμο... Δεν είναι, βέβαια, εύκολο, να γράφεις, προσπαθώντας να μειώσεις την απόσταση με τους άλλους και να τους λες, με απλά λόγια, πράγματα που ίσως τους αφορούν και ταυτόχρονα προσφέρονται για γενικεύσεις...

Τελικά, "εύστοχη επικοινωνία", δεν είναι εκείνη που στοχεύει να πείσει τους άλλους ή "να διδάξει κάτι σε κάποιον", αφού, ο καθένας, μαθαίνει στη βάση των ενδιαφερόντων του και των προηγούμενων γνώσεών του, εφόσον του έχει δημιουργηθεί, πρώτα, η περιέργεια για κάτι... 
Αυτό που μπορούμε να κάνουμε, στα εξειδικευμένα ιστολόγια, είναι, να προωθούμε τα επαγγέλματά μας, δηλαδή, να ανοίγουμε συζητήσεις σχετικά με τα αντικείμενα στα οποία μπορούμε να βοηθήσουμε τους άλλους, όχι σαν "έτοιμες λύσεις", ούτε επειδή θα επιχειρούσαμε, με τα γραπτά, να αντικαταστήσουμε την εξατομικευμένη δουλειά που κάνουμε πρόσωπο-με-πρόσωπο, αλλά περισσότερο, ως αφορμές για σκέψεις, είτε οι επιστημονικές μας προσεγγίσεις βρίσκονται κοντά, είτε, όπως νομίζω ότι συμβαίνει συχνότερα, έρχονται ακόμη και σε "σύγκρουση" με την απλοϊκή ή κοινή "λογική"...

Σε αυτό το επίπεδο, το μήνα ΝΟΕΜΒΡΙΟ, θα συνεχίσουμε την προσπάθειά μας, δίνοντας έμφαση στη θεματική "εύστοχη επικοινωνία", με παρουσιάσεις που αναφέρονται και στην επίλυση προβλημάτων...

Καλό Μήνα σε όλους!
Χ.Κ.