Το «παιχνίδι ρόλων», είναι ένας
διαδεδομένος τρόπος, ώστε να διαφοροποιούμε την (κλασική) διδασκαλία. Φαίνεται,
ότι όλοι μας, μαθαίνουμε καλύτερα, όταν εμπλεκόμαστε σε κάποιο έργο ενεργά, σε σχέση
με το να το ακούμε απλώς και να προσπαθούμε να το απομνημονεύσουμε. Αυτό
συμβαίνει, επειδή, όταν εμπλεκόμαστε ενεργά σε κάτι, ανανεώνεται η προσοχή μας
και μπορούμε αυτό να το ενσωματώσουμε άμεσα στις προηγούμενες γνώσεις μας, πλαισιώνοντάς
το, με δικές μας σκέψεις και χρησιμοποιώντας το δικό μας λεξιλόγιο. Αλλά και ο αυθορμητισμός μας, διοχετεύεται πιο δημιουργικά σε ένα έργο το οποίο περιλαμβάνει ένα κινητικό ή έστω εν μέρει κινητικό, μέρος.
Το «παιχνίδι ρόλων», βοηθά τη
μνήμη, αφού η μνήμη μας, συνδέεται με το χώρο και συνδέει τη μάθηση με ευχάριστα
συναισθήματα. Μάλιστα, ακόμη κι όσοι χαρακτήρες, μοιάζουν πιο δύσκολοι να
«ξεκουμπωθούν», με τις κατάλληλες τεχνικές και ρυθμίσεις του χώρου, μπορούν να
μάθουν να πειραματίζονται και να εκφράζονται ελεύθερα. Επιπροσθέτως, δεν
χρειάζεται να παρουσιαστεί κάποια «υπερπαραγωγή» για να κάνουμε λόγο για
«παιχνίδι ρόλων», αφού τις περισσότερες φορές, οι κινήσεις μας είναι
συμβολικές, σύντομες, ακόμη και στατικές! Αυτό που έχει, τελικά, σημασία, είναι
η ενεργοποίηση και η εμπλοκή των αισθήσεων και της (δημιουργικής) σκέψης…
Για να δούμε όμως, με ποιους
τρόπους γίνεται αυτό, μέσω του “role
play”:
Στην πραγματικότητα, αν και νομίζουμε
ότι γνωρίζουμε καλά τι σημαίνει «παιχνίδι ρόλων» και προτείνουμε συχνά την
εφαρμογή του, υπάρχουν τα εξής σημεία, των οποίων την εκπαιδευτική αξία, ίσως
δεν έχουμε εκτιμήσει όσο θα έπρεπε, ακριβώς επειδή στεκόμαστε περισσότερο στη
λέξη «παιχνίδι»…
- Ανανέωση της προσοχής: Μια διαφορετική ιδέα, μπορεί να αλλάξει όλο το κλίμα άμεσα και απλά! Η προσοχή όλων ανανεώνεται και τα μαθήματα «αποτυπώνονται» καλύτερα!
- Αλλαγή θέσης και ρύθμισης του χώρου: Η μνήμη μας, συνδέεται με το χώρο, γι’ αυτό, η αλλαγή, είναι ένας παράγοντας που γενικά, βοηθά και τη λειτουργία της μνήμης. Εάν βέβαια, κάνουμε εδώ μια παρένθεση, μπορούμε να πούμε, ότι η αλλαγή, μας κάνει να εμπεδώνουμε καλύτερα, από την άλλη πλευρά, και τη «σταθερότητα».
- Στατικό παιχνίδι ρόλων και δημιουργική σκέψη: Τις περισσότερες φορές, δεν χρειάζεται καν να σηκωθούμε από τη θέση μας προκειμένου να κάνουμε παιχνίδι ρόλων και να ενεργοποιήσουμε τη δημιουργική μας σκέψη. «Παιχνίδια», όπως: «φανταστείτε ότι είσαστε …διευθυντές σχολείου, διευθυντές μουσείου, … και γράψτε ή πείτε μου…» είναι εύκολα, κατανοητά και μπορούν να ικανοποιήσουν τους μαθησιακούς στόχους που θέτουμε.
- Μείωση του
άγχους: Το «παιχνίδι ρόλων», είναι μια δραστηριότητα ευχάριστη και
δημιουργική, η οποία, σαφώς δεν έχει τα συναισθήματα της «εξέτασης»!
- Το «αδόμητο»
που γίνεται …«δομημένο»: Δοκιμάζοντας κάτι καινούργιο, στην αρχή, ο
χρόνος μοιάζει να είναι «αδόμητος», καθώς τα άτομα, δεν γνωρίζουν ακόμη καλά πώς πρέπει να
τον αξιοποιήσουν, ούτε τι αποκομίζουν από αυτό. Όταν, όμως, δοκιμάσουμε περισσότερες φορές να
εκφραστούμε με αυτόν τον τρόπο, όλοι μαθαίνουν τι πρέπει να κάνουν και γιατί...
- Συμβολή
στους δεσμούς της ομάδας μέσω βιωμάτων: Το παιχνίδι ρόλων, εκτός από
τη διασκέδαση που προσφέρει παράλληλα με τη μάθηση, τονώνει τις σχέσεις
των μελών των ομάδων, προσφέροντάς τους κοινά-θετικά-βιώματα.
- Εκφραστική
αυτοπεποίθηση: Χρησιμοποιώντας συχνά το παιχνίδι ρόλων, μαθαίνουμε να
εκφράζουμε τις σκέψεις και τα συναισθήματά μας και νιώθουμε αυτοπεποίθηση επειδή είμαστε όλοι διαφορετικοί κι «είμαστε οι εαυτοί μας».
- Δεξιότητες
συνεργασίας: Η συνεργασία, είναι κάτι που το «κατακτούμε», αφού πρώτα το έχουμε
δοκιμάσει και γνωρίζουμε ότι λειτουργεί. Είναι επίσης, μια δεξιότητα, στην οποία γινόμαστε καλύτεροι με την άσκηση.
- Παραγωγή
δυνατοτήτων χωρίς «λάθη» και περιορισμούς: Στα «παιχνίδια ρόλων», δεν
είναι περιοριστική η έννοια του «λάθους». Υπάρχει περισσότερη ευελιξία και
αυτοσχεδιασμός.
- Συναισθηματική
έκφραση: Τα συναισθήματα εκφράζονται με πολλούς τρόπους. Στο «παιχνίδι
ρόλων» είναι ελεύθερο και το σώμα μας να εκφραστεί.
- Ροή της ενέργειας στο σώμα: Εδώ, θα δανειστώ, την έκφραση ενός πολύ αγαπημένου μου δασκάλου και «παραμυθά»: «Η ενέργεια από το παραμύθι, πρέπει να διαπερνά το σώμα του παιδιού, δηλαδή, το παιδί πρέπει να συμμετέχει σε αυτό με το σώμα του, γι’ αυτό είναι καλύτερα να είναι καθιστό στο πάτωμα…» Είμαι ανάμεσα σε αυτούς που πιστεύουν, ότι η μάθηση, είναι μια διαδικασία που εμπλέκει όλες τις αισθήσεις, γι’ αυτό, αξίζει να αντιμετωπίζουμε αυτή τη σχέση μεταβίβασης ως μεταφορά «ενέργειας», η οποία πρέπει να ρέει στο σώμα μας!
Όπως αναφέραμε και παραπάνω, οι
πρώτες φορές που δοκιμάζουμε κάτι "καινούργιο", μοιάζουν κάπως «αδόμητες». Το ότι
ξέρουμε καλά τι κάνουμε και πιστεύουμε σ’ αυτό, βοηθά όλους μας να ξεπερνάμε
την αρχική "αμηχανία" και να οργανώνουμε καλύτερα τις "καινοτόμες" δράσεις μας. Από
μόνη της, είναι, άλλωστε, μια διαδικασία, που όλους μας εξελίσσει, προάγοντας ταυτόχρονα
και τη μη-λεκτική επικοινωνία και κάνοντας μας καλύτερους και πιο
αποτελεσματικούς.
Στις ομάδες με αναπηρίες, η
θεατρική έκφραση, ο αυτοσχεδιασμός και τα παιχνίδια ρόλων, αποτελούν βασικούς
τρόπους να εκφραζόμαστε και να μαθαίνουμε. Θα λέγαμε, ότι είναι και περισσότερο "μαθητοκεντρικοί" τρόποι, αφού στηρίζονται, στην ενεργότερη συμμετοχή των μαθητών και αρκετές φορές κατευθύνονται, αποκλειστικά, από τα δικά τους ενδιαφέροντα. Μας αρέσει η εναλλαγή χώρων και
απολαμβάνουμε να συνδυάζουμε τις δραστηριότητές μας με μουσική. Εκπληκτική για
μένα είναι, η ανταπόκριση των ατόμων με διαταραχές αυτιστικού φάσματος, σε
απλές (ή/ και συμβολικές, πολλές φορές) κινήσεις, που είναι χαρακτηριστικές
«παιχνιδιού ρόλων»: «ο διευθυντής», «ο παππούλης», «ο ζαχαροπλάστης»… Μαθαίνουν γρήγορα και επιδιώκουν αυτού του είδους την επαφή.
Αν και κάποιοι δάσκαλοι, έχουν
ευκολία στο να βρίσκουν νέες ιδέες και να κάνουν το «παιχνίδι ρόλων» πιο άνετα και δημιουργικά, στην
πραγματικότητα, είναι κάτι, που δεν χρειάζεται κάποιο ιδιαίτερο «ταλέντο».
Αρκεί, η αγάπη γι’ αυτό που διδάσκουμε και λίγες καλές ιδέες, που μπορούμε να
αναζητήσουμε κι από φίλους!
Το συστήνω λοιπόν, ανεπιφύλακτα
σε όλους!
Χριστίνα Καλαβρή,
ψυχολόγος-εγκληματολόγος
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου